لەسەر دەستوری هەرێم حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان نامەیەک ئاراستەدەکات!

بۆچی دەستوری هەرێم دەبێ ڕەد بکرێتەوە!

بۆ بەڕێزان لیژنەی نوسینەوەی دەستور لە پەرلەمانی کوردستان!

بەڕێزان ئەندامانی پەرلەمانی کوردستان!

لەم نوسراوەدا بۆچوون‌و لێکدانەوەو هەڵوێستی خۆمان سەبارەت بە رەشنوسی دەستوری هەرێم دەخەینەبەرچاوتان‌و دەمانەوێ بە بەرێزتان رابگەیەنین کە ئەم دەستورە شایستە‌و قابیلی دەسکاری‌و چاکسازی نیەو پێویستە سەرتاپای رەد بکرێتەوەو لەجێگای ئەودا دەستورێکی دیکە ئامادەبکرێ، چونکە بڕیارە ئەم دەستورە بۆ چەندین ساڵی دیکە شێوازی دەسەڵاتدارێتی و بنەماکانی ماف‌و ئازادیەکانی خەڵکی کوردستان دیاری بکات، ئەمەش لەگەڵ ئومێدو چاوەڕوانیەکانی خەڵک‌و کۆمەڵگای هاوچەرخی کوردستاندا ناتەباو نەگونجاوە.

بەڵام بەرلەوەی ئەو بەڵگانە بخەینەروو کە بەبڕوای ئێمە حوکمی ڕەدکردنەوەکە رۆشن دەکاتەوە، دەمانەوێ سەرنجتان بۆ دوو خاڵی گرنگ رابکێشین‌، ئەوانیش؛ یەکەم؛ شێوازی دروستبوونی لیژنەکەیە کە بەپێی رێکەوتنی نێوان چەند لایەنێکی سیاسی ناو پەرلەمان دروستکراون‌و رێژەکانیشی دیاریکراون، بەمجۆرە دەستور لەجیاتی ئەوەی بەڵگەنامەیەکی گرنگ بێت بۆ دیاریکردنی چوارچێوەی ماف و ئازادیەکانی هاولاتیانی کوردستان‌ لە پەیوەند بە نیزامی سیاسیەوە،کەچی لەبنەڕەتدا کراوەتە چوارچێوەیەك بۆ پاراستن‌و جێگیرکردنی بەرژەوەندیەکانی ئەو حیزب‌و لایەنانە خۆیان‌. دووەم: بەبڕوای ئێمە ئەو پرسەی کە مەسەلەی دەستوری تێوەپێچراوە، خودی دەستور نیە، بەڵکو مەسەلەی پۆستی سەرۆکی هەرێم‌و سەڵاحیاتەکانیەتی. پێشمانوایە کە سەرجەم ئەو حیزب‌و لایەنانەی کە دەیانەوێ دەستور بنوسنەوە، بەشێوەیەکی گشتی لەسەر زۆربەی هەرەزۆری مادەو بڕگەکانی کۆکن، تەنها ئەو بەشەی دەسەڵاتی تەنفیزی نەبێ کە تایبەتە بە دەسەڵاتەکانی سەرۆکی هەرێم.

لەگەڵ ئەوەشدا ئەوەندەی پەیوەندی بەم ڕەشنوسەی دەستورەوە هەیە

1-/ دەستور لە پێشەکیەکی دورودرێژدا مێژووی راستەقینەی کوردستانی شێواندوەو قەتیسی کردوە بە مێژووی چینێکی دیاریکراوی کۆمەڵگای کوردستان‌‌و بزوتنەوە سیاسی‌و چەکداریەکەی، واتە چینی بۆرژوازی کوردو بزوتنەوەی کوردایەتی‌و دەیەوێ ئایدیۆلۆژیای کوردایەتی بەسەر تەواوی کۆمەڵگای کوردستاندا داسەپێنێ‌، بەڵام چینی کرێکاری کوردستان‌و خەباتی ئەم چینە بۆ ئازادی‌و یەکسانی‌و خۆشگوزەرانی‌و تەقەلاکانی ئەم چینە بۆ ئاڵوگۆڕی سیاسی کۆمەڵایەتی لەناو دەستوردا سڕاوەتەوە. ئەمەش پێچەوانەی حەقیقەتی کۆمەڵگای کوردستانە کە بڕیارە دەستور پەیوەندیە سیاسی‌و ئابوریەکان‌و بنەماکانی دەسەڵاتدارێتی‌‌ و بنەما سەرەکیەکانی مافەکانی خەڵك دەستنیشان بکات.

2-/ ده‌ستور له‌سه‌ر بنه‌مای پێناسەی نەتەوە نوسراوه‌ و پێناسەی هاوڵاتی بوونی یه‌کسان بۆ دانیشتوانی کوردستانی به‌یه‌کجاری سڕیوه‌ته‌وه‌. لە مادەی (٥)ی پرەنسیپە بنەڕەتیەکان( المبادیء الاساسیة)دا دابه‌شکردنی هاوڵاتیانی کوردستان بەسەر کورد و عەرەب‌ و تورکمان ‌و کلدان‌ و ئاسوری‌ و ئەرمەندا و لێره‌شه‌وه‌ دیاریکردنی مافەکانیان بەپێی ژمارەی زۆر و که‌می، به‌ پێویست جیاکاری ئەتنیکی و مەزهەبی و پله‌دووکردنی به‌شێک له‌هاوڵاتیانی کوردستان له‌ئاست ماف و ئازادیه‌کاندا جێگیر ده‌کا و مافی هاوڵاتی بوونی یه‌کسانیان لێ زه‌وتده‌کات. بەپێی دەستور کوردزمان لە تورکمان ‌و کلدان ‌و عەرەب ‌و ئاسوری مافی زیاترە!! هەروەها لە مادەی (٣١)دا تەئکید لەسەر هێشتنەوەو پیرۆزکردنی پێناسەی نەتەوەیی پێکهاتەنەتەوەییەکانی کوردستان دەکات. ئەمەش مانای وایە کە هەرچی زیاتر پێناسەی نەتەوەیی نێوان دانیشتوانی کوردستان تۆخبکرێتەوە لەسەر حسابی پێناسەی هاوڵاتیبوون و بەمەش بنەماکانی ناکۆکی و ناتەبایی‌ و بگرە کێشمەکێش و پێکداداننی نەتەوەیی و ئەتنیکی پەرەپێدەدات

‌ 3-/ ده‌ستور شەریعەتی ئیسلامی کردوە بەبنه‌ما و سەرچاوەیەکی سەرەکی یاساکان‌ و نابێ هیچ یاسایەك دەربکرێ کە ناکۆکی هەبێ لەگەڵ بنەما نەگۆڕەکانی ئیسلامدا . مادەی (٦) ی پرەنسیپە بنەڕەتیەکان( المبادیء الاساسیة)، ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌یه‌ به‌مافی ئازادانەی باوەڕبوون بە دین یان نەبوون بەهیچ دینێك. هاوکات له‌ده‌ستورێکدا که‌ شەریعەتی ئیسلام بنەمای یاساو دەستور بێت‌، ئه‌وا نه‌ک هه‌ر جێگایه‌ک بۆ یەکسانی ژن‌و پیاو لە یاسادا، ئازادی ڕه‌خنه‌و به‌یان، ئازادی دینی و بێدینی، ئازادی گه‌ڕان به‌دوای هه‌قیقه‌ت و زانست و بوون ناهێڵێته‌وه،‌ به‌ڵکو سه‌رکوت و جیاکاری و توندوتیژی ئاینی و هه‌ڵاواردن به‌سه‌ر کۆمه‌ڵگادا ڕاده‌گرێ. ئەمە بێجگە لەوەی کە ئەم مادەیە دەکەوێتە ناکۆکی لەگەڵ بەندەکانی (٩،١٠،١٥) ی مادەی(١٩) و بەندی(٢و ٣)ی مادەی (٢٠)و بەندی (١) لە مادەی (٣٠)و مادەی (٤٢) تایبەت بە سوێندخواردن بە پێی نەریتی ئیسلامی‌و…تاد

4-/ ده‌ستور‌ فیدڕالیزمی قه‌ومی کردۆته‌ بنامه‌ی ڕێکخستنی په‌یوه‌ندیه‌کانی نێوان هه‌رێمی کوردستان و ده‌وڵه‌تی عێراق، مادەی (٧)ی پرەنسیپە بنەڕەتیەکان(المبادیء الاساسیة) . بنه‌مایه‌کی ئاواش جگه‌ له‌وه‌ی پرس و ڕای خه‌ڵکی کوردستانی له ‌ڕیفراندۆمێکدا له‌ پشت نییه‌، هاوکات بۆ به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌حزابه‌ بۆرژوا ناسیونالیسته‌کانی کورد، کوردستان له‌سه‌رو بڕیاری خه‌ڵکه‌که‌یه‌وه‌ لکێندراوه‌ به‌ده‌وڵه‌ت و ده‌ستورێکی عروبی و ئیسلامیه‌وه

5-/ ده‌ستور لەمادەی(١٥)دا سیستەمی ئابوری کوردستانی بە سیستەمی ئابوری بازاڕ دیاریکردوە، ئەمەش راستەوڕاست لایەنگری دەستورە بۆ شێوازێك لە ئابوری سەرمایەداری کە به‌رپرسیارێتی حکومەت له‌دابینکردنی بیمه‌کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان ودابینکردنی لانی که‌می ژیان ده‌رده‌کێشێ و ده‌ست ڕاگه‌یشتنی هاوڵاتیان به‌ئاستێکی شایسته‌ی بژێوی و خزمه‌تگوزاری ته‌ندروستی و کۆمه‌ڵایه‌تی بە قازانجی سه‌رمایەداران و یاسا کوێره‌کانی بازاڕه‌وه‌ گرێ ده‌داته‌وه‌. هەروەها لەبەندی (٥)ی مادەی (٢٤)دا دەڵێ “پەیوەندی نێوان کرێکارو خاوەنکار لەسەر بنەمای ئابوری رێکكبخرێت بە ڕەچاوکردنی بنەماکانی عەدالەتی کۆمەڵایەتی.” بەبێئەوەی ئاماژە بۆ ئەو میکانیزمە بکات کە ماف‌و ژیان‌و ئازادیەکان‌و کەسایەتی کرێکار وەکو مرۆڤ‌و هاوڵاتی‌و بەشێکی گرنگ لە پێکهاتەی کۆمەڵگای کوردستان دەپارێزێ‌و دەستەبەری دەکات. بە بڕوای ئێمە ئەو میکانیزمە یاسایەکی کاری پێشڕەو و سەردەمیانەیە کە دەبێ بە ڕاشکاوی لە دەستوردا ئاماژەی پێبکرێ.

6-/ ده‌ستور له‌سه‌ر بنه‌مای سنوردارکردنه‌وه‌ی ئازادیه‌کان داڕێژراوه‌ و هێنده‌ ڕیگایان پێده‌دات که‌‌ده‌سه‌ڵات ده‌یخوازێ. ئازادی بێمه‌رجی هه‌ڵسورانی سیاسی، ئازادیه‌ شه‌خسی و کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کانی ژنان، ئازادی ڕۆژنامه‌گه‌ری و ڕه‌خنه‌، ئازادی مانگرتن و ڕێکخراوبوونی کرێکاری، ئازادی خۆپیشاندان و کۆڕ و کۆمه‌ڵی جه‌ماوه‌ری.. هه‌موو ئه‌مانه‌ به‌”مه‌رجی ئاشتی و ناتوندوتیژی”یه‌وه‌ به‌ستراوه‌ته‌وه ‌و به‌جۆرێک ڕێگایان پێده‌درێ که ‌ده‌سه‌ڵات ده‌یخوازێ، بەندی (١٧) لەمادەی(٢٦). ته‌نانه‌ت دەستور لەجێگای بەڕەسمی ناسینی ئازادی سیاسی‌، باسی فرەیی سیاسی دەکات. ئەمە پووچەڵکردنی ناوەڕۆکی ئازادی سیاسیە. سەبارەت بە ئازادی دامەزراندنی حیزبەکان‌و قەوارە سیاسیەکانیش، مەرجی ڕێزگرتن لە ئاڵای کوردستان و سرودە نیشتمانیەکەی دادەنێت، بەندی (١٨)ی مادەی (٢٦)، کە ئەمەش ڕاستەوخۆ پێشێلکردنی ئازادی سیاسی‌و بیروبۆچوونه‌و فکری سیاسی لەچوارچێوەی فکری سیاسی ناسیۆنالیستی‌ و بۆرژوایی کورد و بەها ناسیۆنالیستیەکاندا تەنگەبەر دەکاتەوە. هەر لەسەرەتاوە مافی بزوتنەوە و قەوارە سیاسیە ناتەبا و جیاوازەکان لە ناسیۆنالیزم و بۆرژوای و مافی ئاڵوگۆڕی سیاسی‌ و کۆمەڵایەتی لەو بزوتنەوانە دەسەنێتەوە.

7-/ لەمادەی ١١٩دا دەستور دەڵێ مافی ژیان‌و ئازادی مافی هەموو کەسێکە و نابێ لێی زەوت بکرێ و بەرتەسك بکرێتەوە بە یاسا. واتە دەستور مافی کوشتنی یاسایی دەداتە دەستی دەوڵەت ‌و لە مادەی (٦٥)ی تایبەت بە سەڵاحیاتەکانی سەرۆکی هەرێم لە بەندی(١٠)دا واژۆکردنی لەسێدارەدان دەداتە دەستی سەرۆکی هەرێم، بەوجۆرە سزای سێدارە دەکاتە بەندێکی دەستوری هەرێمی کوردستان کە ئەمە لەگەڵ بەها مرۆییەکان‌ بەتەواوی ناکۆکە و گێڕانەوەی کۆمەڵگای کوردستانە بۆ ناو فەزای مرۆڤکوژی دەسەڵاتە سەرکوتەگەرە بۆرژواییەکانی ناوچەکە.

ده‌ستورێک که ‌ماده ‌و بڕگه‌کانی ئاو له‌م بنه‌مایانه‌ی سه‌ره‌وه‌ ده‌خواته‌وه‌، سه‌رتاپا کۆنه‌په‌رستانه‌یه‌ و ناکۆکه‌ له‌گه‌ڵ ژیان و ئازادی و یه‌کسانی و مافه‌کانی هاوڵاتیانی کوردستاندا. ئه‌م ده‌ستوره‌ نه‌شایسته‌ی خه‌ڵکی کوردستانه ‌و نه‌چاکسازی هه‌ڵده‌گرێ، بۆیه‌ بەبڕوای ئێمە پێویستە سەرجەم بەندو مادەکانی ڕه‌تبکرێته‌وه‌ و لەجێگای ئەو دەستورەدا دەستورێك بۆ خەڵکی کوردستان بنوسرێ کە ئەم بنەمایەیانەی خوارەوەی لەخۆگرتبێت:

1-/ دەستورێکی سیکولار کە دین لەدەوڵەت جیا بکاتەوەو هیچ جۆرە ئاینێك دەستوەرنەداتە بواری پەروەردەو فێرکردن‌و ژیانی کۆمەڵایەتی.

2-/ ئازادی سیاسی بێ کۆت‌و بەند بۆ هاوڵاتیانی کوردستان بە ڕەسمی بناسێ.

3-/ ئازادی بیروباوەڕو عەقیدەو و ویژدان‌و رەخنەگرتن بۆ هەموو دانیشتوانی کوردستان دابین بکات و هەموو تەنگەبەرکردنەوەیەك بەناوی پیرۆزیە نەتەوەیی‌ و ئاینیەکان قەدەغەبکرێ .

4-/ هیچ جۆرە ئایدیۆلۆژیایەك وەکو ئایدۆلۆژیای دەوڵەت بەرەسمی دانەنرێت‌و دەوڵەت هیچ پێناسەیەکی ئایدیۆلۆژی نەبێت.

5-/ یەکسانی ژن و پیاو فەراهەم بکات.

6-/ هەلومەرجێکی ئینسانی بۆ کارو ژیان‌و گوزەرانی کرێکاران‌و توێژە کەمدەرامەتەکان دابین    بکات و تەئیکد لە دەرکردنی یاسایەکی کاری پێشکەوتوو بکات.

7-/ پێناسەی دینی و نەتەوەیی و ئەتنیکی بۆ خەڵک و کۆمەڵگای کوردستان هه‌ڵوه‌شێته‌وه‌ و  له‌جیاتی     ئه‌وه‌ کوردستان وه‌کو ووڵاتێک بۆ دانیشتوانه‌که‌ی به‌بێ جیاوازی نه‌ته‌وه‌و دین و تائیفه‌ و ڕه‌گه‌ز و   نه‌ژاد پێناسه‌ بکرێ که‌ هه‌موو هاوڵاتین خاوه‌نی مافی یه‌کسانن.

8-/ لەسێدارەدان قەدەغەبکرێ.

9-/ شێوازی دەسەڵاتداری کوردستان لەسەر بنەمای دیموکراسی ڕاستەوخۆو دەورودەخاڵەتی   خەڵك دابمەزرێت.

 

حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان

16-12-2015