hkkurdistan
ده‌شتی جه‌مال
تیرۆریزمی ئیسلامی وڕاسیزم (ڕەگەزپەرستی) وەک دوو دیاردە لەجیهانی ئەمڕۆدا، ئەگەرچی وەک دوو ئاڕاستەی پێچەوانە و تارادەیەک دژ بەیەک دەردەکەون، بەڵام هەردوک ئەم دیاردەیە دووڕووی یەک سیاسەت و یەک کارکردن کەلە فەزای میلیتاریستی وجەنگ وقەیرانی ئابووری و حکومەتی و لەجەرگەی کێشمەکێشی ڕەوت وهێزە سیاسی ودەوڵەتیەکاندا سەریان هەڵداوە. بەواتایەکی تر هەردووک ئەم دیاردەیە دەرهاویشتەی دونیای سەرمایەداری و ڕۆڵی هێز و دەوڵەتانی بۆرژوازیە.
سەرەتا لەبارەی تیرۆریزمی ئیسلامیەوە:
له‌م باسه‌دا نامه‌وێت له‌سه‌ر تیرۆر به گشتی قسه بکه‌م بەتایبەتی کەله میژوودا، وەک ڕێگایەک بۆ تەسفیەی جەسەدی کەسانێک له‌لایه‌ن زۆر گروپی سیاسی و ئاینیه‌‌وه به‌رامبه‌ر به نه‌یارانی سیاسی وەیا کاربەدەستانێکی دەوڵەت ده‌ستی بۆ براوه، بەڵکو ئەوەی جێگای مەبەستی منە لەم باسەدا تیرۆریزمی ئیسلامیە کە زیاتر لەتەسفیەی جەسەدی کەسانێک دەڕوا و زیاتر وەک یەکێک لەشیوازەکانی جەنگ خۆی دەنوێنێ، جەنگێك کە کۆمەڵکوژی و ویرانکردن و تێکدانی ئەمنیەتی کۆمەڵگا وهەڵوەشانەوەی شارستانیەتی بەدواوەیە. تایبەتمەندێتی سەرەکی ئەم تیرۆریزمەش جەنگێکە کە جەبهەکانی لەواقعدا ئاشکرانیە وەک ئەوەی لەجەنگە کلاسیکیەکاندا هەردوو بەرە بەچەک وتفاقی خۆیانەوە بەرامبەر بەیەک ڕادەوەستن. بێگومان تیرۆریزمی ئیسلامی وەک هەرجەنگێکی تر ئامانجی سیاسی خۆی هەیە و لە درێژەی کێشمەکێشی سیاسی وبەئیمکاناتی مادی زۆر و لەڕێگای ئامرازی تەکنۆلۆژی سەردەمەوە دەستی بۆدەبرێ بەبێ ئەوەی خۆی ئاشکرا بکات. ئەم دیاردەیە سەرەتا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەجوگرافیایەکی دیاریکراوەوە ولەگەڵ دەرکەوتنی بزوتنەوە وگروپە جۆراوجۆرەکانی ئیسلامی سیاسیدا سەری هەڵداو دواتر لە پەیوەند بە بارودۆخی جیهانیەوە و ئاڵوگۆرەکانی دوای بلۆکی سۆڤیەت وەک دیاردەیەکی جیهانی هەڵکشا. بەمجۆرە ئەم تیرۆریزمە و جەنگەکەی تایبەتمەندیەکی جیهانییە لە پەرەگرتنی ئیسلامی سیاسی وسیاسەت و ستراتیژێک کەئەم جوڵانەوەیە بۆ دابەشکردنەوەی دەسەڵات لەدونیاو ناوچە جیاجیاکانیدا پەنای بۆبردووە.
بەمجۆرە باسی تیرۆریزمی ئیسلامی که زۆرتر باس و بابه‌تی ئه‌مرۆ وئه‌م سیمیناره‌یه… بە پێویست دەبێ له‌سه‌ر هه‌ڵکشان وباڵاکردنی ڕه‌وتی ئیسلامی سیاسی قسه بکه‌ین که وه‌ک بزووتنه‌وه‌یه‌کی بۆرژوازیی کۆنه‌په‌رست و کۆنەپارێز و دژی ئینسانی و دژی ئارامی ووەک ڕەوتێکی دژی سکولاریستی سەردەردێنێ.
تیرۆریزمی ئیسلامی به‌رهه‌می چیه:
تیرۆریزم کۆڵه‌که‌ی سه‌ره‌کی ستراتیژی ئیسلامی سیاسیه. لەباری مێژووییەوە ئەم تیرۆریزمە وەک کاردانەوەیەک بەرهەمی تیرۆریزمی دەوڵەتیە کە لەلایەن ئەمریکا و دەوڵەتانی ڕۆژئاواوە پایەکانی دامەزرێنراوە. بەواتایەکی تر تیرۆریزمی ئیسلامی له باوه‌شی ئه‌مریکا و غه‌ربدا گه‌وره بووه به تایبه‌تی له سەردەمی جه‌نگی سارددا و بۆ شکست پێدانی بلۆکی سوڤیەت لە ئەفغانساتان دەستی بۆبرا. پڕچەک کردنی ڕەوتە ئیسلامیەکان لەئەفغانستان ولایەنگری سیاسی و مادی بۆ گروپە جیهادیەکان ڕێگایەک بوو بۆ دژایەتی کردنی بلۆکی سۆڤیەت و کۆمۆنیزم لەو سەردەمەدا کەدواتر وه‌ک جەنگێك بۆ دژایه‌تکردن و له ناوبردنی چه‌پ و بزووتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی له خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌راستدا پەرەی پێدرا.
بەدوای سەرهەڵدانی جمهوری ئیسلامی لە ئێران و سیاسەتی پان ئیسلامیستی لەجەرگەی شەڕی ئێران و عێراقدا ودەرکەوتنی ئێران وەک هێزێکی ناوچەیی بەتایبەتی بە دوای روخانی بلۆکی شەرق، ئیسلامی سیاسی وتیرۆریزمەکەی وەک هێزێک کەوتە شه‌ری به‌ده‌سته‌وه‌گرتنی ده‌سه‌ڵات له خۆرهه‌لاتی ناوه‌ڕاستدا. سەرهەڵدانی قەیرانی حکومەتی وبنبەستی ناسیونالیزمی عەرەبی ومۆدێلی دەوڵەت و سیستەمێک کە لە دوای شەری دوومی جیهانەوە لەم ولاتانەدا دایمەزراندبوو، لە وەڵام بەڕەوتی ئابووری وسیاسی و ژیان و گوزەرانی هاولاتیانی بن دەستیاندا، ئیسلامی سیاسی وتیرۆریزمەکەی وەک بەدیلێک بۆڕێکخستنەوەی دەوڵەت و کۆمەڵگا بەپێی یاساکانی شەریعەتی ئیسلامی دەوری گیڕا. لەم دەورەیەدا فەلەستین، لوبنان، میسر، جەزائیر وگەلێکی تر… لەولاتەکانی ڕۆژهەڵات بوونە مەیدانی ئەم تیرۆریزمە، بەڵام بەدوای جەنگی یەکەمی کەنداو ودەرکەوتنی ئەمریکا وەک هێزێکی سەرەکی تیرۆریزمی دەوڵەتی، ئەمریکا، عیراقی کردە ناوەندێک بۆ نەزمی نویی جیهانی وهەوڵدان بۆ بەدەستهێنانی پێگەی هێزی یەکەم لەدونیای دوای هەڵوەشانەوەی هەردوو جەمسەری شەرق وغەربدا. بەجۆرێک کەئەمریکا بتوانێ کۆنترۆڵی جیهان بەدەستەوە بگرێ و دەوڵەتانی ڕۆژئاوا بکاتە پاشکۆ وملکەچ سیاسەتەکانی. بەمجۆرە و بۆ ئەم ئامانجەش ئیسلامی سیاسی بەدەستەوەگیراو ڕێگا خۆشکرا بۆ ڕەوتەکانی تا لەگۆرێنی ئارایشی دەوڵەتانی ڕۆژهەلاتدا دەست بۆ جەنگێک بەرن لەدژی سەرتاپای کۆمەڵگا.
بەڵام تیرۆریزمی ئیسلامی بەدوای جەنگی دووەمی کەنداو وڕووخانی ڕژیمی بەعس فرسەتی ئەوەی بۆ پەیدابوو لە ستراتیژی ناوچەییەوە بۆ ستراتیژیەکی جیهانی جەنگەکەی هەڵکشێنێ. کردەوە تیرۆریستیەکەی ١١ی سێپتامبەر وبەنیشانەگرتنی هەردوو تاوەرە بازرگانیەکی ئەمریکا، ڕاگەیاندنی ئەم ستراتیجیە جیهانیە وئەم جەنگە جیهانیەی ئیسلامی سیاسی بوو کەدواتر تیرۆریزمی بردە نیو جەرگەی وڵاتانی ئەوروپاوە. ئەگه‌ر ته‌ماشای کارنامه‌ی ئه‌م ڕه‌وه‌ته بکه‌ین له سوریا تا عێراق و لیبیا و یه‌مه‌ن و پاکستان و ئه‌فغانستان و باکوری ئه‌فریقا تا ناوجه‌رگەی ئه‌وروپا و گۆشه و که‌ناره‌کانی جیهان چاوتده‌که‌وێت به زنجیره‌یه‌ک له کارنامه‌ی کۆنه‌په‌رستی و کۆشتن و تیرۆری کۆێرانه‌ی کۆمه‌ڵکوژی نێو ریستوران وشانۆ و کۆنسیرته‌کان ومیترۆکان و ده‌ستبرین وخۆته‌قاندنه‌وه وسوتاندن تا زاڵکردنی یاسای کۆنه‌په‌رستانه‌و به‌ربه‌ریانه به‌سه‌ر خه‌ڵکدا. هه‌ر ئه‌م تیرۆریزمی ئیسلامیه‌ش له ئێستاشدا کۆمه‌کی گه‌وره‌ی به جێگیرکردن و ڕوخساری زلهیزی و هەژمۆنی تیرۆریزمی رۆژئاواکردوه له به‌رامبه‌ر جه‌مسه‌ره‌کانی تری تیرۆریزمی ده‌وله‌تی روسیاو هاوپه‌یمانه‌کانی…. به‌و تاوانانه تیرۆریستیه ئیسلامی ئه‌نجامی ئه‌دا به‌هانه‌یه‌کی گه‌وره‌ی داوه‌ته ده‌ست تیرۆریزمی ده‌وله‌تی غه‌رب وئه‌مریکا و روسیا بۆ ده‌خاڵه‌تی زیاتری سه‌ربازی و به‌رپاکردنی جه‌نگی گه‌وره و تاوانی گه‌وره و داگیرکاری و هێزنواندی ئه‌وان له‌هه‌رجێگایه‌ک ئه‌مرۆ له دنیادا پێویستبکات… هه‌روه‌ک له 11سپتامبه‌ر هێرشی تیرۆریستی قاعیده وخۆکوژی بۆسه‌ر هه‌ردوو باڵه‌خانه‌ی ناوه‌ندی بازرگانی جیهان له نیورک و په‌نتاگۆن به‌هانه‌یه‌کی دایه ده‌ست ئه‌مریکا تا ستراتیژی (جەنگ لەدژی تیرۆر) به‌ڕێوه ببات دەرفەتی ده‌خاڵه‌تی سه‌ربازی له ئه‌فغانستان و عێراق بۆ فه‌راهه‌مکرد بۆ جێخستنی هه‌ژمونی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و سه‌ربازی ئه‌مریکا به‌سه‌ر جیهاندا… وه‌یان شەری ناوخۆی سوریا و سه‌رهه‌ڵدانی ڕه‌وتی نه‌سره‌و داعشی ده‌ستسازی خۆیان له ژێر ناوی ئۆپۆزسیۆنی رژێمی ئه‌سه‌د ودواتر تاوانه‌کانی ره‌وتی ئینسانکوژی داعش له سوریاو عێراق، ئاواش بۆ تیرۆریزمی ئیسلامی فرسه‌تێکی هه‌ڵخستوه جێگایەک لە ڕێکخستنه‌وه‌ی جیهان و خۆرهه‌ڵاتدا بگرێ هه‌روه‌ك ئێستا ده‌یبینین له سوریاو عێراقدا به‌شێکی زۆر له ناوچه‌کانیان گرتوه.
ده‌وری غه‌رب له پشتیوانی تیرۆریزمی ئیسلامیدا:
هه‌روه‌ک چۆن له ڕابردودا ئه‌م ڕه‌ته کۆنه‌په‌رستو ئینساکۆژانه له په‌راوێزی کۆمه‌ڵگاکانی خۆرهه‌لاتی ناوه‌ڕاسته‌وه به پشتیوانی ڕۆژئاوا و ئه‌مریکا ده‌وریان پێدراو له پێناو ڕووبه‌رووبونه‌وه له‌گه‌ل چه‌پ و کۆمۆنیست و سیسته‌مه سه‌رمایه‌داری تازه‌ده‌رکه‌وتۆکانه‌وه وهه‌ڵخستنیان به‌رامبه‌ر به بلۆکی ڕۆژهه‌ڵات، ئاواش سیاسەتی جەنگ خوازانە و دەستێوەردان و ده‌خاله‌تی سیاسی و سەربازی وڵاتانی ئەمریکا و ئه‌وروپا و ڕوسیا، لە خۆرهه‌لاتی ناوه‌ڕاستدا و وڵاتانی باکور ئەفریقا، دەست لەپشتدان و هاوکاریی بۆ ولاتانی وەک و ئیران و سعودیە و تورکیا و… لە پێناو بەرژەوەندییە سیاسی و ئابوریەکانی خۆیاندا، سات و سەودای وڵاتانی ئەوروپا و ئەمریکا لەگەڵ بەشێکی زۆر لە ڕەوتگەلی ئیسلامی لە ژێر ناوی ئیسلامی میانەڕەو دانانی کۆمیوینتی لیده‌ر، کۆمەک و هاوکاری کردنی دەیان و سەدان باندی ئیسلامی لەناو خودی وڵاتانی ئەوروپا و کردنەوەی دەیان مزگەوت و ناوەندو دەزگای ئیسلامی و هەڵرشتنی بێسنوری داهات بۆیان، تا دەگاتە ئەوەی بە ئاشکرا پشتیوانی لە دروستکردنی کۆمەڵگای ئیسلامی و ئتنیکی و لەناو جەرگەی وڵاتانی ئەوروپیدا، لە ژیر ناوی “ماڵتی کەڵچراڵیزم” فرە کەلتوریدا.
ئەم سیاسه‌ته چه‌وته نەک هەر دەستی گروپە ئیسلامیەکانی ئاوەڵاتر کردووە، بۆ کوشتار و کردەوەی تیۆریستی و خۆکوژی، بەڵکە هاوکات ئەمە بۆتە هۆی ئەوەی ڕەوت و باندی ڕاسیستی (ڕەگەزپەرستانە) هەمەچەشن سەرهەڵبدەن و خەڵکانی پەنابەر و هاتوو لە وڵاتانی ترەوە بکەنە نیشانە و هێرشیان بکەنەسەر.
تا ئەوکاتەش کە وڵاتانی غەرب و ئەمریکا، دەست لە پشتوانی وڵاتە ئیسلامیەکان بەرنەدەن، تائەوکاتەی دەست هەڵنەگرن لە دەستێوەردانی سیاسی و سەربازی لە وڵاتانی دنیادا بە تایبەتیش ئەو وڵاتانەی دەرگیری جەنگن، تا ئەوکاتەی ئیسلامی سیاسی پۆلێنی توندڕەوە میانەرەو بکەن، تا ئەوکاتەی دەست لە سیاسەتی فرەکەلتوری بەرنەدەن و دەستی راسیزمی هەوسار پچراو نەبەستن، ریسکی کرده‌وه تیرۆریستیه‌کانی جیهان له داهاتودا زیاتر ده‌کات و دنیا ناتوانێ ئارامی بۆ بگێردرێتەوە و ڕێگە لە کردەوەی هاوشیوەی ١١ سیبتەمبەرو٧ جولای له‌نده‌ن و کردەوە ئینسان کوژەیەکانی فەرەنسا و به‌لجیکا و باقی شوێنەکانی تر بگیرێت. ڕه‌وتی تیرۆریستی ئیسلامی، ڕه‌وتێکی جیهانیه له ده‌یان رێکخراو و تۆرو ناوه‌ندی ده‌وڵه‌تی وگروپ و شانه‌ی جۆراجۆر پێک هاتوه. به‌نهینی خۆی ڕێک خستوه.
ڕێگا چاره به‌رامبه‌ر به تیرۆریزمی ئیسلامی:
دنیای شارستانی و بزووتنه‌وه‌ی ئینسان دۆستی و ئازادیخوازی ده‌توانێت به‌ر به‌هه‌ردوو تیرۆریزمی ده‌وڵه‌تی و غه‌یره ده‌وڵه‌تی بگرێت. ئه‌م جه‌نگه‌ی ئێستا پرۆپاگه‌نده‌ی بۆ ده‌کرێت جه‌نگ به‌رامبه‌ر تیرۆریزمی ئیسلامی نیه، له‌سه‌ر ئارامی و ئازادی و ئه‌منیه‌ت نیه، له‌سه‌ر ئیسلام ومه‌سیحیت نیه، له‌سه‌ر دیموکراسی و دیکتاتوری نیه… جه‌نگێکه له‌سه‌ر پاوانی ده‌سه‌ڵات و گۆرینی هاوسه‌نگی هێزی ده‌وله‌ته ئیمپریالیستیه‌کان… به‌ردی بناغه‌ی ڕێگا چاره‌یه‌کی کارسازوعه‌مه‌لی بۆ ده‌ستبه‌ستنی ئه‌م تیرۆریزمه کۆێره‌ی ئیسلامی سیاسی و ڕاوه‌ستان به‌رامبه‌ری له‌گره‌وی جه‌نگێک نیه که ئێستا ئه‌مریکا و ڕۆژئاوا وهاوپه‌یمانه‌کانی له سعودیه و تورکیا و قه‌ته‌ر له لایه‌ک و روسیا و چین وهاوپه‌یمانه‌کانی له ئێران و ئه‌سه‌د و حزبوڵا و حوسیه‌کان له خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌راستدا به پشبه‌ستن به به‌شێک له خودی ئیسلامی سیاسی وه‌ک به‌شێک له‌و به‌ره تیرۆریستیه به‌ڕێیانخستوه… له‌لایه‌ک له‌ژیر ناوی جه‌نگی تیرۆریستی ئیسلامیدا به‌ره‌یه‌کی تر له‌و ره‌وته تیرۆریستیه له‌ژیر ناوی ئیسلامی میانه‌ڕه‌ودا سازش دەکەن و فەرشی سوریان بۆ دادەخەن ولە لایەکی ترەوە پشتیوانی له‌ده‌سته و تاقمێک و سیستەمێک لەو ولاتانەدا دەکەن که نەک هیچ بەرپرسیاریتیەک بەرامبەر بە ژیانی هاوڵاتیانی ژێر دەستیان نیشاننادەن بگرە کۆمەڵگایان ڕاپێچی دۆزەخێك لە کێشمەکێش و شەڕی دەستەو تاقمی میلیشایی ومەزهەبی وقەومی وهێزە ئیسلامیە کۆنەپەرستەکانی وەک داعش کردووە…. ئەو کۆمەڵگایانە لە رووی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتیەوە، تا هاتووە نائەمن تر و نائارامتر کراوە کە کەمترین دەرفەتی بۆ ژیانکردن تیا نەهیشتۆتەوە. ئەمانە هەمووی بەرهەمی سیاسەتو کارکردی دژی ئینسانی ئەو ئەحزاب و ودەسەڵاتانەیە کەکراونەتە حاکم و دەسەڵات له و کۆمەڵگایاندا. وە به ناچار خه‌ڵکی ئه‌و کۆمه‌ڵگایانه ڕێگا چاره‌یه‌کی دیکه‌یان نیه جگه له‌وه‌ی ده‌ریایی مه‌رگ هه‌ڵبژیرنو ڕوو له ئه‌وروپا بکه‌ن .
ئیسلامی سیاسی که بناغه‌ی تیرۆریزمی ئیسلامیه به بێ پشتیوانی ڕۆژئاوا ناتوانێت له خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا به‌رده‌وامی به خۆی بدات و بمێنێته‌وه. ناکرێت شه‌ڕ له‌ژێر ناوی دژی تیرۆردا بکه‌یت به‌ڵام پشتیوانی له رژیمی چنگ پر له خۆینی وه‌ک سعودیه و ئیران و تورکیا بکه‌یت وەیان ساتوسه‌ودا له‌گه‌ڵ حکومەتی تورکیا به‌و کەسانەوە بکه‌یت که جه‌هنه‌مێکیان له ولاتی خۆیان بۆ داگیرساوه‌و بە ناچار له‌حال وژیانی خۆیان هه‌ڵکه‌نراون که‌چی دیپۆرتی تورکیایان بکه‌یته‌وه… ئه‌م سیاسه‌تی دوروویه (هیپۆکراسی) ده‌بێت کۆتایی پێ بێت. خه‌ڵکی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستیش له و سیاسه‌ته دوفاقیه نه‌فره‌ت ده‌که‌ن و له‌و ره‌وته تیرۆیستیانە بێزارن. ناکرێت جه‌نگی له‌دژی تیرۆریزمی ئیسلامی ڕاگه‌یه‌نیت به‌ڵام کارت به‌وهێزانه نه‌بێت که شه‌ری به‌رگری له سکولاریزم و پیشکه‌وتنخوازی ده‌که‌ن که خواستێکی گرنگی خه‌ڵکی ئه‌و ناوچانه‌ی خۆرهه‌لاتی ناوه‌ڕاسته به تایبه‌تی به‌دوای شکسته یه‌ک له‌دوا یه‌که‌کانی به‌دیلی ناسیونالستیدا. هێز و ده‌سه‌ڵاته‌كانی ڕۆژئاوا پرۆپاگه‌نده و درۆی ئه‌وه ده‌كه‌ن كه گوایه دژی تیرۆر و هێزه تیرۆریستیه‌كانن، كه‌چی كاتێك كه هێزی ئازادیخوازی و چه‌پ و سێكیولار و ئینسانی مقاوه‌مه‌ت له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و هێزه تیرۆریستیانه‌دا ده‌كه‌ن هه‌ر ئه‌و ده‌وڵه‌ته بۆرژوازیه ڕۆژئاواییانه هه‌مان ئه‌و هێزانه‌ی كه خۆیان به تیرۆریست ناویان ده‌به‌ن ده‌كه‌نه‌وه به گژی ئازادیخوازیدا.
ڕاسیزم له ئه‌وروپا:
ڕەوتی راسیزم لەئەوروپا مێژویەکی خۆی هەیە کە لەسەر بنەمای جیاکاری ڕەگەزی و پێناسەکردنی رەگەزی ئەوروپایی وەک ڕەگەزێکی باشتر لەنیو وجودە ئینسانیەکاندا دەرکەوتووە وبەم هۆیەشەوە وەک تەحقیر و بەکەم تەماشاکردنی ڕەگەزەکانیتر بەدەستەوەگیراوە. سەرهەڵدانی فاشیزمی هێتلەری وقەیران لەسیستەمی دەوڵەتی ڕەفاه وحکومەتە سۆسیال دیموکراتەکان، ڕاسیزم لەپیناو لێگرتنەوەی بیمەکان ودەستکەوتە کۆمەلایەتیەکان لەلایەک و بۆ پارچەپارچەکردنی جوڵانەوەی کرێکاری وهەڵگیرسانی شەڕ لەنێوان بەشەکانی کۆمەڵگادا، هەویەتی ڕەگەزی بەرامبەر پەنابەران و کۆچکردوانێک کە بۆکار هاتبوونە ولاتە ئەوروپایەکانەوە لەلایەن باڵیکی بۆرژوازیەوە بەدەستەوە گیرا وکرایە بەرنامەیەک لە هەڵبژاردنەکاندا( ئینتخابات). بەڵام گه‌شه‌ی ڕاسیزم و فاشیزمی نوێ له ئه‌وروپادا هاوکات لەگەڵ سەرهەڵدانی ڕەوتی تیرۆریزمی ئیسلامی و پەرەگرتنی وەک دیاردەیەکی جیهانی، ئەویش گۆرانی بەسەرداهات و زیاتر لەوەی جوڵانەوەیەک بێت بۆ جیاکاری، وەک ڕەوتێکی هەڵگەڕاوە و پێچەوانەی بۆرژوازی کەوتە مەوقعیەتێکی ترەوە. بەواتایەکی تر لەئێستادا ڕاسیزم وفاشیزم لەئەوروپا، ڕاستەوخۆ به‌رهه‌می سیاسه‌تی جه‌نگخوازی هیزە ئیمپریالیستیه‌کانه بۆ گۆرینی هاوسه‌نگی هێز هه‌روه‌ک چۆن تیرۆریزمی ئیسلامی ئامرازی ده‌ستی ئه‌و هیزە ئیمریالیستیو لایه‌نه نیودەولەتیەکانە، ئاواش ڕاسیزمی نوێی ئه‌وروپا وەک ئامرازێکی ده‌ستی هیزه ئیمپریالیستیه‌کان به‌کارده‌هینرێن بۆ ڕووبه‌روبوونه‌وه بەرامبەر به‌قوربانیه‌کانی شکستی ده‌ستی ئه‌م سیسته‌مەو قه‌یرانێکی قوڵی ئابوری که ئاسه‌واره‌کانیان له‌سه‌ر خه‌ڵکی بیانیادا شکاندۆته‌وه و به‌وهۆیه‌وه ترس لە بیانی گەورە دەکات وەک مەترسیەک بۆ سەر کۆمەڵگاکانیان دەیناسێنێت، ئاگری رقەبەری ودوژمنکاری دەخاتە نێوان ئینسانەکان… گوایە ئەوە پەنابەرە سەرچاوەی گرفتە ئابوریەکان وکێشەکانیانن، ئەوە پەنابەرانە دیمۆگرافی ئەوروپا دەگٶرن، سەرئەنجام ئاسەوارەکانی ئەو پرۆپاگەندانە بەزیان لەسەر ژیانی پەنابەران تەواو دەبێت لەبری هاوکاری و باوەشی ئینسان دۆستانە، دەکەونە بەردەم پەلاماردان، نمونەی سوتاندنی هایم و که‌مپه‌کانی په‌نابه‌ران یه‌كێكن له نمونه به‌رچاوه‌كان.
دەمەوێ بلێم ڕاسیزم لەسەردەمی ئێستادا کە ڕیزەکانی بۆرژوازی پەرشو بڵاو و قەیرانی قوڵی ئابوری لەئارادایەو حکومەتەکانی ئەوروپا لەبەردەم گۆڕانکاری گەورەی سیاسی و ئابوریدان، ڕاسیزم بەتەنها لە دژایەتی کردنی خەڵکی بیانی وجیاکاریکردنی نێوان ئینسانەکاندا نەماوەتەوە، بەڵکو ئێستا بۆتە بەرنامەیەکی سیاسی بەدەست چەندین ئەحزابی ڕاسترەوەوە کەڕێگایان پێدراوە بەئاشکرا لەهەڵبژاردنەکاندا بەشداربن ودەرگای بەدەستەوەگرتنی دەسەڵاتیان لەڕوودا بکرێتەوە. بەرنامەی ئەم حزبە ڕاسیست و ڕاستڕەوانە هەرئەوە نیە کە پەنابەر و کۆچکردوان تەحقیر بکات بەڵکو ڕووی لەوەیە کە کۆمەڵگا بەجۆرێک سازبداتەوە کە نزمی ئاستی کرێ وسەعات کاری زۆر جێگیر بکات، بیمە کۆمەلایەتیەکان وخزمەتگوزاریەکان هەڵوەشێنێتەوە، تەمەنی خانەنشینی بۆ ٧٠ ساڵ هەڵکشێنی، ژنان ومنالان وپیرو پەکەوتە لەخزمەتگوزاری تایبەت و بەرهەقی خۆیان بێبەریکات. هاوکات هەوڵدەدات کۆمەڵگای موتەمەدنی ئەوروپا لەشەڕێکی بەردەوامی ناوخۆی ڕەگەزیدا ڕابگرێ. لەیەک وتەدا ئەم ڕاسیزمە وەک جوڵانەوە ورەوتو ئەحزابی ڕاست رەو ئامانجی پەلاماردنی هەموو دەستکەوتەکانی بەشەریەت وپاشەکشە پیکردنی شارستانیەتو مەدەنیەت وئینسانیتەی کۆمەڵگایە. گێرانەوەی کۆمەڵگای تۆلرانس وموتەمەدنی ئەوروپا بەرەو دەمارگیری وجیاکاری گۆشەیەکی سەرەکی بەرنامەی ڕاسیزمە لەئەوروپا.
بەڵام خودی ئەم واقعیەتە ڕووی دووەمی سیاسەتەکانی چینی بۆرژوازی ودەوڵەتە سەرمایەداریەکانی ئەوروپایە. حکومه‌ته‌کانی ئه‌وروپا درێغیان نه‌کردوه له‌سه‌ر بزواندن وڕاستکردنه‌وه‌ی ڕه‌وت و حزبه فاشست و راسیستیەکان بۆ نێو ده‌سه‌ڵاتوه‌رگرتنی ژمارەیەک لە کورسی په‌رله‌مانه‌کان وبه‌رزبوونه‌وه‌ی پێگه‌یان له‌م کۆمه‌ڵگایانه‌دا دژ به‌خه‌ڵکی بیانی و موسوڵمان. به‌تایبه‌تی ئه‌م ڕاسیزمه نوێیه دوژمنی که‌لتوری جیاوازو دژایه‌تی بێگانه، په‌یره‌ی سه‌ره‌کی و پرۆگرامیانه، ده‌یانه‌وێت ئه‌وروپا له په‌نابه‌ران بپارێزن ئیدعای ئه‌وه ده‌که‌ن په‌نابه‌ران سه‌رچاوه‌ی بیکاریو نه‌خۆشی وئه‌وقه‌یرانانه‌ن که به‌رۆکی به باڵی ڕاستی ئه‌و حکومه‌تانه گرتوه.
ئێستا كه ڕووی دزێو و نامرۆڤانه‌ی هه‌ریه‌ك له‌م دوو بزوتنه‌وه سیاسیه كۆنه‌په‌رستانانه‌مان ده‌رخست، ده‌بێ بڵێین كه ئێمه نە تیرۆریزمان دەوێت ونەراسیزم. دەکرێ جیهان و کۆمەڵگایەک بەبێ تیرۆرو ڕاسیزم بەدەست بێت. تیرۆر و راسیزم دیاردەیەکی شەرمهێنەرە بەدونیای هاوچەرخ وکۆمەڵگای بەشەری ئەمڕۆ. جیاکاری وئینسان کوژی لەگەڵ سروشتی ئینسان وکۆمەڵگای شارستانی ئەم سەردەمەدا نایەتەوە، بەتایبەتی کە ئینسانیەت، تۆلۆرانس وپێکەوە ژیانی ئینسانی بەدەر لەجیاوازی جوگرافی، ڕەگەزی وئاینی، یەک هەقیقەت وپێویستی ئینسانەکانە.. هەربۆیە دەبێ کۆمەلگای بەشەری لەم دوو دیاردەیە پاک بکرێتەوە.
تیبینی:ئه‌م باسه به زمانی ئینگلیزی له سیمینارێكدا پێشكه‌ش كرا كه له ئۆسلۆی پایته‌ختی نه‌رویج سه‌باره‌ت به تیرۆریزمی ئیسلامی و ڕاسیزم (ڕه‌گه‌زپه‌ره‌ستی) سازدرا، له ٦ ی ئاپریلی ٢٠١٦ دا.
