دیمانەی بۆپێشەوە لەگەڵ: …

عەبدوڵا سڵێمان، گۆران عەبدوڵا، عەلی مەحمود، شوان داودی وعوسمانی حاجی مارف

لەساڵیادی تیرۆکردنی هاوڕییان شاپور عەبدولقادر و قابیل عادل دا

 

دیمانە لەگەڵ  عەبدوڵا سڵێمان(مەشخەڵ)؛ شاعیر و نووسەری کرێکاری، لەساڵیادی ٢١ ساڵ تیرۆکردنی هاوڕییان شاپور عەبدولقادر و قابیل عادل دا

عەبدوڵا سڵێمان( مەشخەڵ): شاپوور عەبدولقادر و قابیل عادل؛ سادە بوون، پاک بوون، دڵسۆز بوون، بەوەفا بوون، جیددی بوون، پێداگر بوون لەسەر بەرژەوەندیەکانی خەڵکی ئاوارەی کوردستان…

 دیمانە لەگەڵ  عەبدوڵا سڵێمان(مەشخەڵ)؛ شاعیر و نووسەری کرێکاری، لەساڵیادی ٢١ ساڵ تیرۆکردنی هاوڕییان شاپور عەبدولقادار و قابیل عادل دا

بۆپێشەوە: شاپوور و قابیل بەر لەوەی پەیوەست بن بە ڕێکخراوە سیاسییەکان و پاشان حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی، خۆیان دوو ڕابەری ناسراو و جەماوەری بوون، ڕۆڵی ڕابەری ئەوان لە ئاستی جەماوەری بێکاران و ئاوارەکاندا، تا چەندە هاریکار بوو لەوەی ئەو دوو تیکۆشەرە کۆمۆنیستە، ببنە ڕابەر لە حزبی کۆمۆنیستی کرێکارییدا؟

عەبدوڵا سڵێمان(مەشخەڵ): سەرەتا ئەمەوێ ئەوەتان بۆ ڕاست بکەمەوە، کە ئەو دوو هاوڕێیە بەمانای وشەکە رابەری عەمەلی ئاوارەکان بوون نەک بێکاران. ئەو هاوڕێیانە هیچ چالاکییەکی وایان نەبووە لە نێو بێکاران و یەکێتی بێکاران لە کوردستان. ئەوان خۆشەویستی ئاوارەکان بوون و ڕابەرانی خۆڕسکی جەماوەریی بوون و هەلومەرجی تایبەتی ئاوارەکان هێنابووینە دەرەوە. ئەوان خۆیان نەسەپاندبوو بەسەر ئاوارەکاندا، بەڵکو ئەوە بزووتنەوەی دژی ئاوارەیی بوو کە پێ بەپێی هەنگاوەکانی ئەوان تا دەهات بەرینتر و فراوانتر دەبۆوە. پاشان میکانیزمی بوون بە ڕابەری ئەو هاوڕێیانە لەناو حیزبی کۆمۆنیستدا ئەگەر بە ڕاشکاوی بڵێم بڕیارێکی سیاسیی زۆر دروست نەبوو، چونکە ئەوە ڕاستە کە حیزبی کۆمۆنیست دەیهەویست لەگەڵ ڕابەرانی عەمەلی کرێکاریی و جەماوەریی لە توندوتۆڵترین پەیوەندیدا بێت کە ئەوە مافی سروشتی خۆیەتی، بەڵام دەکرا حیزب ئەو پەیوەندییەی بە زیندوویی بهێشتایەتەوە و لە نزیکەوە کۆمەک و ڕێنوێنی بکردنایە، نەک ئەندامگیریی و بەرزکردنەوەی شاپوور بۆ ئاستی مەکتەب سیاسی، کە بە بڕوای من ئەم پرۆسەی ئەندامگیرییە ئەوەندەی زیانی بۆ خەباتی جەماوەریی هەبوو، سوودی نەبوو.

بۆپێشەوە: شاپوور و قابیل، هێندە خۆشەویست بوون هەر کەسێک ئەوانی ناسی با، زوو دەبوو بە هاوڕێیان، ئەمە بۆچی دەگەڕێتەوە؟

عەبدوڵا سڵێمان(مەشخەڵ): شاپوور عەبدولقادر و قابیل عادل؛ سادە بوون، پاک بوون، دڵسۆز بوون، بەوەفا بوون، جیددی بوون، پێداگر بوون لەسەر بەرژەوەندیەکانی خەڵکی ئاوارەی کوردستان. ئەم دڵسۆزی و جیدیی بوونە وای دەکرد بەچاوێکی ڕێزەوە بڕوانیتە ئەو هاوڕێیانە و کارەکانیان. هەر ئەمەش وای دەکرد خەڵک خۆشی بوێن و ببنە هاوڕێ و دۆستیان.

بۆپێشەوە: چ بیرەوەریەکی تایبەتیان لەگەڵ هاوڕێیان شاپوور یان قابیل هەیە؟

عەبدوڵا سڵێمان(مەشخەڵ): ساڵی ١٩٩٣ ڕۆژانە ئەو دوو هاوڕێیەم لە کۆمەڵەی ئاوارەکانی کوردستان دەبینی، کە ئەوکات بنکەی کۆمەڵەی ئاوارەکان و بنکەی یەکێتی بێکاران لە کوردستان لە باڵەخانەیەکدا بەتەنیشت یەکەوە بوون. ئێمە هەموومان لەو سەردەمە موفلیس و گیرفان بەتاڵ بووین (بێپارەبووین). شاپوور و قابیل بە هەردووکیان چەند دینارێکیان لە گیرفان بوو. جارێکیان هەر لە ساڵی ١٩٩٣ کۆمەڵەی ئاوارەکان ئەرزاقی (ئازووقە)ی وەرگرت بۆ ئاوارەکان. ئەو دوو هاوڕێیە شەو دانیشتن ورد حیساباتی… ژمارەی… ئاوارەکانیان کرد و ئازووقەکانیان بەپێی سەرژمێرییەکەی خۆیان ئامادەکرد، خۆشیان وەکو کەسێکی ئاوارە حیسیەکیان (بەشە ئازووقەیان) وەک هەر ئاوارەیەک بۆ خۆیان دانا. دوای ماندووبوونێکی زۆر، بۆ ڕۆژی دوایی و دابەشکردنی ئازووقەکە بەسەر ئاوارەکان، قابیل و شاپوور هەر ئەو چەند دینارەیان لە گیرفان بوو کە پێشتر پێیان بوو. شاپوور وتی ڕەنگە کەسانێک یان لایەنێک هەبێ بڵێن سەرپەرشتیاری ئاوارەکان قەپاتن بۆ خۆیان… نازانن دینارێکی ئەم ئازووقەیە نەچۆتە ئەم گیرفانەوە، جگە لە بەشە ئازووقەکەی خۆم. ئەمە ئەسڵ و واقیعیەتی ژیانی ئەو هاوڕێیانە بوو.

 

دیمانە لەگەڵ گۆران عەبدوڵا(ناسراو بە گۆرانی دەنگەکان)؛ هاوڕێی هەردوو هاوڕێیان شاپور و قابیل، ئەندامی لیژنەی باڵای یەکێتی بێکارانی کوردستان بووە لە ناوەڕاستی ساڵی ١٩٩٥. وەک ڕۆژنامەنووسێکی سەربەخۆ و پێشکەوتنخواز کاردەکات و دامەزرێنەری سایتی دەنگەکانە…

گۆران عەبدوڵا: شاپورو قابیل پردی لێكگرێدانی كۆمه‌ڵه‌ی ئاواره‌كان بوون به‌ یه‌كێتی بێكاران، خه‌سته‌خانه‌كان و ڕێكخراوه‌ی سه‌ربه‌خۆی ئافرەتانەوە  بۆ ‌بردنه‌ پێشه‌وه‌ی كاری جه‌ماوه‌ری و ڕێكخراوه‌یی

دیمانە لەگەڵ گۆران عەبدوڵا(ناسراو بە گۆرانی دەنگەکان)؛ هاوڕێی هەردوو هاوڕێیان شاپوور و قابیل، ئەندامی لیژنەی باڵای یەکێتی بێکارانی کوردستان بووە لە ناوەڕاستی ساڵی ١٩٩٥. وەک ڕۆژنامەنووسێکی سەربەخۆ و پێشکەوتنخواز کاردەکات و دامەزرێنەری سایتی دەنگەکانە…

بۆپێشەوە: ڕۆڵی شاپور و قابیل، لەناو ئاوارەکان، یەکێتی بێکاران و بزووتنەوەی یەکسانیخوازانه‌ی ژنان چۆن هەڵدەسەنگێنن؟

 گۆران عەبدوڵا: شاپورو قابیل دوو ڕابه‌رو دوو هه‌ڵسوڕاوی به‌رجه‌سته‌ی ناو ئاواره‌كان بوون. ده‌توانین بڵێین؛ ڕابه‌ربوون و هه‌ڵسوڕاوبوون، دوو تایبه‌تمه‌ندی خۆڕسكانه‌ی ئه‌م دوو ئینسانه‌ بوون. ئه‌مان ده‌ستیان نه‌برد بۆڕێكخراوبوون به‌هۆكاری تیۆری و خواستی ڕێكخراوه‌ سیاسیەكان. ئه‌مان كه‌ ده‌ستیان برد بۆ ڕێكخستنی خه‌ڵكی ئاواره‌، له‌ كاتێكدا بوو هه‌رسێ شاره‌ گه‌وره‌كه‌ی كوردستان( هەولێر ودهۆک و سلێمانی) به‌ شارو شارۆچكه‌كانییه‌وه‌ پڕبوون له‌ خه‌ڵكی ئاواره،‌ كه‌‌ بێبه‌شبوون له‌ سه‌ره‌تاییترین پێداویستییه‌كانی ژیان. ئه‌م هاوڕێیانه‌ خۆشیان به‌شێك بوون له‌ خه‌ڵكی ئاواره و هه‌مان باری ناجێگیری و شپرزه‌ییان هه‌بوو‌. ئه‌مان نه‌چوون به‌دوای چاره‌سه‌ری ژیانی تایبه‌تی خۆیاندا نه‌كه‌وتن، ئه‌مان خۆیان له‌ گشته‌كه‌ دانه‌بڕاند. ڕۆشن بوو لایان به‌بێ ڕێكخراوبوون چاره‌سه‌ری كێشه‌كان به‌ ئه‌نجام ناگات.

شاپورو قابیل پردی لێكگرێدانی كۆمه‌ڵه‌ی ئاواره‌كان بوون به‌ یه‌كێتی بێكاران، خه‌سته‌خانه‌كان و ڕێكخراوه‌ی سه‌ربه‌خۆی ئافرەتانەوە بۆ ‌بردنه‌ پێشه‌وه‌ی كاری جه‌ماوه‌ری و ڕێكخراوه‌یی. دوو ئینسانی ته‌واو بڕوادار و به‌رگریكا‌ر بوون له‌ مافه‌ یه‌كسانیخوازه‌كانی ژنان به‌ تیۆر و پراكتیك. ئه‌وان زۆر ڕۆشن بوون له‌وه‌ی كه‌ ڕێكخراوه‌ جه‌ماوه‌رییەكان ده‌بێت یه‌كگرتوو پاڵپشتی یه‌كتر بن بۆ وه‌ده‌ستهێنانی داخوازیەكانیان.

شاپور و قابیل و شوان داودی‌ ڕێكخراو‌ی “كۆمه‌ڵه‌ی ئاواره‌كان له‌ كوردستان” یان دامه‌زراند. ده‌توانین به‌یه‌كه‌مین ڕێكخراوه‌ی جه‌ماوه‌ری له‌ كوردستان بیناسێنین له‌پاش شوراكانی ئازاری ١٩٩١.  ‌توانرا له‌ ئاستێكی فراواندا، ئاواره‌كان ڕێكخراوكه‌ن و له‌و پاشا گه‌ردانییه‌ی كوردستاندا چه‌ندین ده‌سكه‌وت وه‌ده‌ستبێنن بۆ خه‌ڵكی ئاواره‌. ئه‌م ڕێكخراوه‌ به‌ هۆكاری ئه‌و عه‌قڵیه‌ته‌ درووسته‌ی له‌كاری ڕێكخستن و ئیداره‌ و دیبلۆماسییه‌تدا كه‌ ڕابه‌رایه‌تیەكه‌ی هه‌ڵگری بوو، توانیان له‌ ماوه‌یه‌كی كورتداو له‌ ئاستێكی فراوانی سنووره‌كانی هه‌ولێر و سلێمانی گه‌شه ‌بكات و جه‌ماوه‌ری بێته‌وه،‌ و له‌لایه‌ن دام و ده‌زگا خێرخوازەكانی ئه‌وكاته‌ی كه‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان بوونیان هه‌بوو بناسرێت. ده‌رس و ته‌جره‌به ‌و ڕۆڵی ئه‌و هاوڕێیانه‌ له‌ بواری كاری جه‌ماوه‌ری ده‌بێت وردتر له‌سه‌ریان بووه‌ستین و قسه‌یان له‌سه‌ربكرێت بۆوه‌رگرتنی ده‌رس و ته‌جره‌به‌، كه‌ به‌داخه‌وه‌ پێم وایه‌ هه‌تا ئێستا ئه‌و لایه‌نه‌ وه‌كو پێویست گرنگی پێنه‌دراوه‌ له‌ یاده‌كانی ئه‌م دوو هاوڕێیه‌دا. یادكردنه‌وه‌یان زۆرتر قه‌تیس كراوه‌ته‌وه‌ بۆ لایه‌نه‌ ئیحساساتیەكان، یادكرنه‌وه‌یه‌ك هه‌موو ساڵێك له‌یه‌ك فۆرمدا خۆی دووباره‌ده‌كاته‌وه‌، له‌ كاتێكدا یادكردنه‌وه‌ له‌خۆیدا ناكرێت بكرێته‌ ئامانج.

بۆپێشەوە: شاپورو قابیل، بە جیا لەوەی دوو رابەری بزووتنەوە جەماوەرییەکانی وەکو ئاوارەکان و بێکاران بوون، هاوکات دوو کەسایەتی سیاسی کۆمۆنیست بوون، تا چەندە کۆمۆنیست بوون و سیاسی بوونی ئەو هاوڕێیانە ڕۆڵی هەبوو لەبەرەوپێشەوە بردنی بزووتنەوە جەماوەرییەکاندا؟

 گۆران عەبدوڵا: سه‌ره‌تا ده‌مه‌وێت بڵێم، هیچ یه‌كێك له‌و دوو هاوڕێیانه‌‌ تا ئه‌وكاته‌ی یه‌كێتی بێكاران ڕێكخراوێكی كارا و جه‌ماوه‌ری بوو ئه‌وان ئه‌ندامی لیژنه‌ی باڵای یه‌كێتی بێكاران نه‌بوون. ئه‌وان دامه‌زرێنه‌رو ڕابه‌ری كۆمه‌ڵه‌ی ئاواره‌كانی كوردستان بوون، هه‌ر واش له‌ناو خه‌ڵكدا ناسرابوون.

ئه‌گه‌ر خه‌سڵه‌تی كۆمۆنیستی وه‌ك ماهیه‌تی ئه‌سڵی ئینسان سه‌یربكرێت، ده‌ڵێم به‌ڵێ ئه‌وه‌ ئه‌و ئه‌نه‌گیزه‌یه‌‌ بوو وای لێیان كرد شان به‌شانی هاوڕێكانیتر له‌ڕێكخراوه‌ جه‌ماوه‌ریەكان تا دوا هه‌ناسه‌ كاربكه‌ن، له‌پێناوی باشتركردنی ژیانی خه‌ڵكی ئاواره ‌و بێكار له‌و ڕۆژگاره‌ سه‌خته‌ی كوردستان كه‌ سه‌رباری پاشاگه‌ردانی‌ده‌سه‌ڵاتدارێتی، له‌ژێر باری دوو گه‌مارۆی ئابوریشدا ده‌یناڵاند.

بۆپێشەوە: شاپورو قابیل، چەندین تایبەتمەندێتی ڕابەریان تیا بوو، بەرجەستەترین تایبەتمەندیەکانی رابەری ئەو هاوڕێیانە چی بوو؟

گۆران عەبدوڵا: له‌خۆبورده‌یی، كاری به‌رده‌وام، توانای خوێندنه‌وه‌ی واقیع و هه‌ڵسوكه‌وت كردن له‌گه‌ڵی.

 

دیمانە لەگەڵ عەلی مەحمود؛ نووسەر و چالاکوانی مەدەنی و سیاسی لە ٢١ ساڵیادی تیرۆری هاوڕێیان و شاپور عەبولقادر و قابیل  عادل دا

علی مەحمود: شاپوور ژمارەیەکی قورس بوو…لەخەباتی جەماوەری لە کوردستان،”ئازا، ئيشكەر، پراگماتیگ، دەستپاک و خۆبەخش و لەخۆبردوو”، قابيليش بەهەمان شێوە. ئەوان چالاکوانی زێڕین بوون، چالاکوانێ بوون؛ بیریان تەنها لە تێرکردنی برسییەکان دەکردەوە…

دیمانە لەگەڵ عەلی مەحمود؛ نووسەر و چالاکوانی مەدەنی و سیاسی لە ٢١ ساڵیادی تیرۆری هاوڕێیان و شاپور عەبولقادر و قابیل  عادل دا

بۆپێشەوە: دوای ٢١ ساڵ بەسەر تیرۆری هاوڕێیان شاپور و قابیلدا، چۆن دەڕواننە تیرۆری ئەو دوو هاوڕێیە؟

عەلی مەحمود: من وەك هاورێيەكی كاری ئەم دوو هاورێيە لەبەڕێوەبەرايەتي كۆمەڵەی ئاوارەكان، لە چركەساتی یەکەمەوە ئەم کارە قیزەونەی تیرۆریستانم شەرمەزار کرد. هەر زوو پێشنیارم کرد، ڕۆژی تیرۆرکردنی ئەوان بکرێتە ڕۆژی دژ بەتیرۆر لەکوردستان. وابزانم یەکەم یادەوەری تیرۆرکردنی ئەوان لە تۆڕی کۆمەڵایەتی پاڵتاکەوە، و هەر منیش لە سەرەتای دوو هەزاردا کردوومەتەوە. ئەوان کەسانێک بوون، نموونەی (چالاکوانی خۆبەخش، خۆنەویست و دڵسۆزی خەڵکی ئاوارە و بەشمەینەت).

بۆپێشەوە: تیرۆری هاوڕێیان شاپورو قابیل، خەسارەتێکی گەورەبوو لە بزووتنەوە جەماوەرییەکان، لە بزوتنەوەی دژە بێکاری و ئاوارەکان، ئاکسیۆنە ئایارییەکان، بزووتنەوەی یەکسانیخوازی ژنان… چۆن دەکرێ ئەو بۆشاییە پڕبکرێتەوە، یان لاتان وایە ئەو جێگایە پڕ دەکرێتەوە؟

علی مەحمود: من پێموایە ئەوە بۆشاییەکی پڕنەکراوەیە، شاپوور ژمارەیەکی قورس بوو…لەخەباتی جەماوەری لە کوردستان،” ئازا، ئيشكەر، پراگماتیگ، دەستپاک و خۆبەخش و لەخۆبردوو”، قابيليش بەهەمان شێوە. ئەو بۆشاییە زیاتر لە دوو دەهەیە پڕنەکراوەتەوە! ئەوان چالاکوانی زێڕین بوون، چالاکوانێ بوون؛ بیریان تەنها لە تێرکردنی برسییەکان دەکردەوە، نەک پڕکردنی گیرفان. بۆیە بیرکردنەوە لە پرکردنەوەی جێگایان ئەستەمە.

 

دیمانە لەگەڵ شوان داودی؛ راوێژکاری سەرۆکی پەرلەمانی عێراق بۆ ناوچە جێناکۆکەکان و ئەندامی خولی پێشووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق… لە ٢١ مین ساڵیادی تیرۆری هاوڕێیان شاپور و قابیل دا…

شوان داودی: گەیشتنی مەلا بەشیر بەو پێگەیە پەیوەندی بە هاوکێشەی ئەقلیمیەوە هەیە، بیرمان نەچێت پێشتر تۆمەتبارێکی تری ئەو تاوانە ئەندامی پەرلەمانی کوردستان بوو!

بۆپێشەوە: چ بیرەوەریەکی تایبەتتان لەگەڵ هاوڕییان شاپور یان قابیل هەیە؟

شوان داودی: سەرەتا سوپاستان دەکەم بۆ بەسەرکردنەوەم لەم یادەدا.. کەبۆمن گرنگی خۆی هەیە و دەمگەڕێنێتەوە بۆ زەمەنێکیتر.

سەبارەت بە پرسیاری یەکەم چی بیرەوەرییەکم لەگەڵ شەهید شاپوردا هەیە…لە وەڵامدا دەڵێم جاچی نییە؟ هەرچی بیرەوەری منداڵی و گەنجێتی و سیاسەت و کاری نهێنی و موجازەفە هەیە پێکەوە بووینە. شەهید شاپور بە تەمەن تەنها حەوت رۆژ لەمن گەورەتر بوو، ئەو لە 6 نیسانی 1967لەدایک بووە، من لە 13ی نیسانی 1967لە دایک بوومە، دایکی شەهید شاپور خوشکی باوکمە واتە من و ئەو خاڵۆزاو پورزا بووینە. دوای ئەوەی لە ساڵی 1968باوکی شەهید شاپور بەدەستی پارتی شەهید دەکرێت، چونکە سەر بەباڵی مەکتەبی سیاسی پارتی دەبێت کە بە جەلالی ناسرابوون..دایکی شەهید شاپور و هەردوو منداڵەکەی شاپور و شیرین دەگەرێنەوە ماڵی باوکی لە گوندی هەفتەغاری سەر بە قەزای داقوق 45 کم خوارووی کەرکوک…باوکم و چوار برای تری و دوو خوشکی هەموومان پێکەوە لە حەوشەیەکی گەورەدا دەژیایین، مامەکانم منداڵیان نەبوو ..تەنها باوکم نەبێت، من و براو خوشکەکانم لەگەڵ شاپورو شیرین پێکەوە لە ماڵێکدا وەکو خوشک وبرا پێکەوە گەورە بووین…تەنانەت لە خوێندنیش سەرەتایی و ناوەندی و ئامادەیی پیشەسازیش هەر پێکەوە بووین، لە بەشی ناوخۆیی ئامادەیی پیشەسازی کەرکوکیش هەر لەیەک ژووردا بووین لە ئاوارەیش هەر پێکەوە بووین. لە تەمەنی یەکساڵیمانەوە، واتە لە ساڵی 1968ەوە تاوەکو کۆتایی ساڵی 1993 واتە 25ساڵی شیرینی تەمەنمان پێکەوە بووە … هەموو نهێنیەکی یەکترمان دەزانی وئاگاداری هەڵسوکەوتی یەکتربووین، و زۆریش لە خەمی یەکتردا بووین، تا هاوسەرگیریمان کرد و هەریەکەمان ماڵی خۆی دانا، تەنانەت لەماڵ دانانیشدا..سەرەتا دراوسێ بووین دوو شوقەمان بەتەنیشت یەکەوە لە باڵەخانەی د.عبدالرزاق دەباغ بەرامبەر گەراجی عەنکاوە لە هەولێر پێکەوە گرتبوو. کاری سیاسیمان لە رێکخستنە نهێنییەکانی کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستانەوە لە ساڵێ 1983دەستیپێکرد… و لەکۆمۆنیستی کرێکاری لە یەک جودابووینەوە. دوای ڕاپەڕینی 1991 پێکەوە لەگەڵ هاورێ شەهید قابیل هەرسێکمان کۆمەڵەی ئاوارەکانی کوردستانمان لە هەولێر دامەزراند، وەک رێکخراوێکی جەماوەری کاریگەر لەو سەردەمەدا رۆڵی گەورەی بینی، خودی خۆی کاریگەری زۆری لەسەر من هەبوو چی لە کاری سیاسی و چی لە خۆ پەروەردەکردندا. ئەو تەمەنە پڕاوپرە لەیادگاری تاڵ و شیرین… هەرچەند بنووسم کۆتایی نایەت. سەبارەت بە شەهید قابیل کە ئامۆزای شەهید شاپور بوو بە هۆی خزمایەتیەوە یەکمان دەناسی، بەڵام هاوڕێیەتی و نزیک بونەوەمان لە یەکتر دەگەرێتەوە ساڵی 1989..وەلەدوای ڕاپەڕینەوە بەهۆی ئاورەییمانەوە زیاتر لە یەکتر نزیک بووینەوە و لە ماوەیەکی کورتدا زۆر کاری گرنگمان پێکەوە ئەنجامدا. لەو سەردەمە زۆربەی خەڵک وڵاتیان بەجێدەهێشت بەرەو هەندەران ئێمە هەرسێکمان بڕیارماندا نەڕۆین و لە کوردستان بمێنینەوە درێژە بە کاری سیاسی بدەین و خزمەتی کۆمەڵانی خەڵک بکەین. دەسپێکی کارەکانمان دامەزراندنی کۆمەڵەی ئاوارەکان بوو… دواتر شەهید قابیل و خاتوو سروەی خوشکم پێکەوە هاوسەرگیریان کرد. هەرچەندە من لەگەڵیان نەچوومە ریزەکانی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری عێراق. بەڵام هەر لەیەک نزیک بووین تا 31ی ئابی ،1996 ئیتر لەوێوە زیاتر لەیەکتر دابراین. کەمتر ئاگامان لەیەک بوو تا شەهید بوونیان.

بۆپێشەوە: لاتان وایە چۆن دەکرێت تۆمەتبارانی ئەو کردەوە تیرۆریستیە و نەخشە داڕێژەرانی بەسزای یاسایی خۆیان بگەن؟

شوان داودی: سەبارەت بەوەی چۆن دەکرێت تۆمەتبارانی ئەو کردەوە تیرۆریستیە و نەخشە داڕێژەرانی بەسزای یاسایی خۆیان بگەن؟ ئەوە پێش هەموو کەس و لایەنێک من بە ئەرکی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی دەزانم بۆ ئەو کەیسە بە زیندوێتی بهێڵێتەوە، بەردەوام کاری لەسەر بکات تا ڕۆژی خۆی دێت. چونکە لە سیاسەتدا هیچ شتێک مەحاڵ نییە، دەبێت هەموو دەرفەتێک بقۆزرێتەوە بۆ قسەکردن لەسەری و ئاشکراکردن و ناساندنی تۆمەتباران. چی نەخشە داڕێژەران و چی هاندەران و چی جێبەجێکارانی ئەو تاوانە.

بۆپێشەوە: یەکێک لەو کەسانەی کە ئەگەر هەیە و دەستی بۆ درێژ دەکرێت لەهاندانی تیرۆرکردنی شاپوور و قابیل ڕۆڵی هەبووبێت، لەم خوولەی دوایی پەرلەمانی عێراقدا لە دەستەی سەرۆکایەتیدایە! ئێوە ئەمە چۆن لێکدەدەنەوە؟

شوان داودی: سەبارەت بە مەلا بەشیر کەپێشتریش ئەندامی پەرلەمانی کوردستان بوو، ئێستا بوونی لە شوێنێکی وا گرنگ و هەستیاردا، لەوڵاتێکی وەک عێراق و کوردستاندا، زۆر تاوانباریتر لەتاوان و کەیسی گەورەتردا لە پلەو پۆستی هەستیار تردان. بەڵام ئەمە ئەوە ناگەیەنێ کە بێ دەنگیان لێ بکرێت. عێراق ئەمڕۆ وڵاتێکی بێ دامودەزگا و خاوەنی راستەقینەی ئیرادەی خۆی نییە، بە هاوکێشەی سیاسی ئەقلیمی و نێودەوڵەتی ئیدارە دەدرێت و بەحوکمی چەک بەرێوەدەبرێت. گەیشتنی مەلا بەشیریش بەو پێگەیە، پەیوەندی بە هاوکێشەی ئەقلیمیەوە هەیە، بیرمان نەچێت پێشتر تۆمەتبارێکی تری ئەو تاوانە ئەندامی پەرلەمانی کوردستان بوو!

 

عوسمانی حاجی مارف، سکرتێری کۆمیتە ناوەندی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان، لە ٢١ مین ساڵیادی تیرۆری هاوڕێیان شاپور و قابیل دا…

عوسمانی حاجی مارف: دەمەوێ ڕاستیەک ڕابگەیەنم، دادگایی ئەو تۆمەتبارانەی دەستگیر کرابوون، لەسەر کەیسی کوشتنی شاپور و قابیل نەبووەو لەسەر تاوانی تر دادگایی کراون… وە ساڵی ڕابردوو ئازادکراون…

بۆپێشەوە: دوای ٢١ ساڵ بەسەر تیرۆری هاوڕێیان شاپورو قابیل، چۆن دەڕواننە ئەو کردەوە تیرۆریستییە؟ وە کێ بە نەخشە دارێژەری ئەو تاوانە دەزانن؟

عوسمان حاجی مارف: پێش ئەوەی باس لەوە بکەین کە نەخشەدارێژەری ئەو تاوانە کێن  پێویستە ئەوە ڕوون بکەینەوە کە بۆچی ئەو تاوانە لە شاری هەلێردا و بەرۆژی ڕوناک و بە ئاشکرا ئەنجام درا، واقعیەتەکەی ئەوەیە کە هەلومەرجی ساسی ئەو کاتەی کوردستان لەناو قوڵایی سەگەردانی و ناجێگیری و گێژاوێکی سیاسی وەهادا بوو کە، یەکەم: شەڕی ناوخۆی نێوان یەکێتی و پارتی مایەی ئەوپەری وێرانکاری و داڕمانی ژیان و گوزەرانی دانیشتوانی کوردستان بوو. دووەم: لەو نێوەدا هێزە ئیسلامیەکان فرسەتیان لەبارودۆخی ئەو شەڕە هێنابوو کە بتوانن کارە تیرۆریستیەکان ئەنجام بدەن. سێهەم، لەو سەردەمەدا دوو جۆر ئاوارەیی کوردستانی پەرێشان کردبوو، لەلایەک بەهۆی بێ ئومێدی لە ئایندەی کوردستان کۆچکردنی بەلێشاوی لاوان بۆ دەرەوەی وڵات کە دیاردەیەکی نەرێنی و سەرسورهێنەربوو، لەلایەکی ترەوە بەشێکی زۆری خەڵکی شارە کوردنشینەکانی ژێر دەسەڵاتی حکومەتی بەعس ئاوارەبون و ڕوویان لەکوردستان کردبوو. چوارەم، لەناو تەواوی ئەو هەلومەرجە ناهەموارو تراژیدیایەدا تەنها ئومێد و تروسکاییەک کە خەڵکی کوردستان لەو گێژاو بێچارەییەدا دەرکێشێت حزبی کۆمۆنستی کرێکاریی بوو، کە دەنگدانەوەو نفوزێکی بەرچاوی لە شانۆی سیاسی کوردستاندا نیشان دابوو، بەتایبەتی لە شاری هەولێردا هاوڕێیان شاپور و قابیل وەک دوو ڕابەری بەرجەستەو بەرچاوو ناسراو و خۆشەیست و جێی متمانە بوون، لەهەمان کاتدا ڕابەریکردنی ناڕەزایەتی بێکاران و ئاوارەکان ئیعتبارێکی زیاتری پێبەخشی بوون، ئەم واقعیەتە نە جێگای قەبووڵکردنی هێزە ئیسلامییەکان بوو نە پارتی و یەکێتی، هەر بۆیە لە بڵندگۆی مزگەوتێکی شاری هەولێرەوە مەلا بەشیر فەتوای کوشتنی کۆمۆنستەکانی بە ئاشکرا ڕاگەیاند و دەسەڵاتدارانی پارتیش لەو شارەدا لەبەرامبەر ئەو فەتوایەدا هیچ کاردانەوەیەکیان نیشان نەدا، دواتر بە تیرۆرکردنی هاورێیانمان شاپور و قابیل گورزێکی کوشندەیان لە دەورو جێگاو رێگای حزبی کۆمۆنستی کرێکاریی لە شاری هەولێردا دا، هەر بۆیە ئاشکرایە کە نەخشە داڕێژەرو جێبەجێکەری ئەو تاوانە ئیسلامیەکانن لە ژێر سایەی بەرژەوەندی دەسەڵاتی پارتیدا.

بۆپێشەوە: هاوڕێیان شاپور و قابیل لەلایەن باندێکی ئیسلامیەوە تیرۆرکران، بەڵام گومان هەڵنەگرە بەبێ گڵۆپی سەوزی پارتی یان زەمینەیەک کە پارتی سازی کردبوو ئەو کردەوەیە ڕووی نەدەدا، ئێوە لەو بارەیەوە دەڵین چی؟ تەنانەت فتوادەری ئەو تاوانە ئێستا جێگری سەرۆکی پەرلەمانی عێراقە لەسەر سلکی پارتی؟

عوسمان حاجی مارف: پێم وایە لە وەڵامی پرسیاری یەکەمدا ئەو ڕاستیە دەسەلمێنێت کە بێ دەنگی پارتی لەو کارە تیرۆریستیەدا و پەیوەندی مەلا بەشیر بە پارتیەوە، هەروەها پارتی بە قازانجی بەرژەوەندی سیاسی خۆی لە شاری هەولێردا پێویستی بەوە بووە کە بە هەر جۆرێک بووە پاشەکشە بە حزبی کۆمۆنستی کرێکاریی و ڕابەرەکانی لە شاری هەولێردا بکرێت، بۆیە ئاساییە گڵۆپی سەوز یا هەر ئاسانکاریەک بکات بۆ تیرۆرکردنی هاورێیانمان، ئەمەش بۆ دەورو مێژووی حزبەکانی کوردایەتی لە هەڵسوڕانی سیاسییاندا کارێكی عەجیب و غەریب نییە، کە تا ئێستاش ئامادەن بۆ بەرژوەندیە سیاسیەکانیان و وەستانەوە لە بەرامبەر موخالفانی سیاسییاندا هێزی چەکداری و کاری تیرۆرستی پەیرەو بکەن.

بۆپێشەوە: شاپورو قابیل لەگەڵ پەیوەست بوونیان بە حزبی کۆمۆنیستی کرێکارییەوە، زۆر زوو بوونە کادرو ئەندامی ڕابەری حزب، هۆکاری ئەمە چی بوو؟

عوسمان حاجی مارف: هەروەک پێشتر ئاماژەم پێکرد دوو کادری ناسراو و پێشڕەو و خۆشەویست و رێکخەرو ڕابەری نارەزایەتییە جەماوەرییەکان بوون، بۆیە ناکرێ لە ڕیزی پێشەوەی ڕابەرانی حزبدا نەبن.

بۆپێشەوە: دوای تیرۆری هاوڕییان شاپور و قابیل، پارتی ژمارەیەک کەسی بەتۆمەتی جێبەجێکردنی ئەو کردەوە تیرۆریستیە دادگایی و دەستگیر کرد، ئێوە چۆن دەڕوانە ئەو دادگاییە و دەستگیرکردنی ئەو تۆمەتبارانە؟

عوسمان حاجی مارف: چەند ڕاستیەک هەیە بە پێویستی دەزانم کە لەم فرسەتی پرسیارانەی ئێوەدا ئاماژەی پێ بدەم، ڕاستە کەسانێک دەستگیرکران و و دادگایی کران، بەڵام مەلا بەشیر کە کەسێکە بە ئاشکرا لە پشتی تاوانەکەیە، نەک دەستگیر نەکراو لێپرسینەوەی لێ نەکرا، وەک ئێوش ئاماژەتان پێداوە فەتوادەری ئەو تاوانە کە مەلا بەشیرە ئێستا لە فراکسیۆنی پارتی جێگیری پەرلەمانی عێراقە. بە جیا لەمەش لەم دوایانەدا ڕاستییەک بۆ ئێمە ئاشکرابوو لە رێگای ئاسایشی هەولێرەوە کە ساڵی پار بە پەیوەندی تەلەفونی قسەیان لەگەڵدا کردین، وتیان تاوانباران ماوەی زیندانیەکەیان تەواو دەبێت و ئازاد دەکرێن، هەروەها وتیان دادگایی ئەو تاوانبارانە لەسەر کەیسی کوشتنی شاپور و قابیل نەبووەو لەسەر تاوانی تر دادگایی کراون، داوایان لێکردین کە سکالانامە تۆمار بکەینەوە لەسەریان بۆ ئەوەی ئازاد نەکرێن، هەڵبەتە لەو بارەوە بەدواداچوونمان بۆ کرد، ئەوەمان بۆ ئاشکرا بوو کە دروست وەهایە ئەو تاوانبارانە لەسەر تاوانی تر دادگایی کراون و زیندانی کراون، لە پەیوەند بە کەیسی شاپورو قابیل هیچ لێپرسینەوەیەکیان لێ نەکراوە، ئێمەش بۆ پەیگیری زیاتر لەسەر ئاشکرابوونی ئەو کارە تیرۆرستیەو دادگایی تاوانباران، هەوڵماندا کە سکاڵا تۆمار بکەین، بەڵام جێگای سەرنجە بە گوێرەی یاساو دادگای عێراقی تەنها کەسانی خێزانی یەکەمی تاوان لێکراو بۆیان هەیە سکاڵا لەسەر تاوانبار تۆمار بکەن، بەڵام بەداخەوە کەسانی خێزانی یەکەمی هاورێیان شاپور و قابیل نەیان توانی ئامادە ببن و سکاڵا تۆمار بکەنەوە، هەر بۆیە ئەم کەیسە بە کراوەیی ماوەتەوەو تاوانبارانیش ئازاد کران.

بۆپێشەوە: کەیسی تیرۆری ئەو هاوڕییانە لای ئێوە هێشتا بە کراوەیی ماوەتەوە، یان داخراوە؟

عوسمان حاجی مارف: وەک پێشتر چەختم لەسەر ئەوەکرد کە ئەم کەیسە بەکراوەی لای ئێمە ماوەو هەر فرسەتێک کە لەباری یاساییەوە رێگایەک بکاتەوە بەدواداچوونی بۆدەکەین و دەستبەرداری نابین، ئەم حاڵەتەش کە ئێمە بەرەو ڕووین تەنها بۆ ئێمە نییە، بەڵکو واقعیەتی هەلومەرجی سیاسی کوردستان و دەسەڵاتی ملیشیایی حزبەکانی کوردایەتی و نەبوونی سەروەری یاسا و سەربەخۆیی دادگایە، کەهەزاران کەیس بە فەرامۆشی سپێردراوە هیچ لێپرسینەوەیەک نییەو تاوانباران پارێزراون و تاوان لێکراوان بوونەتە گەورەترین قوربانی، بە جیا لەوەش یاساکانی عێراق و بنەماکانی شێوازی دادگایی کە هی سەردەمی حکومەتی بەعسە پێویستی بە ئاڵوگۆرێکی جدی و ئینسانی هەیە.

ئەم دیمانانە لە بۆپێشەوەی ژمارە ٥٠ی ١٥ ئەپریلی ٢٠١٩ دا بڵاوکراونەتەوە