hkkurdistan
(خستنه‌ڕووى به‌رايى باسه‌كه)
هێزی سێیه‌م، هێزی يه‌كه‌م
ئه‌مڕۆ له كوردستانى عێراقدا قسه له زه‌رووره‌تى سه‌رهه‌ڵدانى هێزێکی سێیه‌م ئه‌کرێت. ئيفلاسى سياسی و بێ ئاسۆيى دوو ڕه‌وته سه‌ره‌كييه‌كه‌ى ناسیۆنالیزمی كورد له عێراقدا، یه‌کێتیی نيشتمانی و پارتى ديموكرات، بۆ جه‌ماوه‌رى فراوانی خه‌ڵک ئاشكرا بووه و نسيبى ئه‌وان چ له ”ده‌وڵه‌ت” و چ دواتر له شه‌ڕى ده‌سه‌ڵاتى ئه‌م حيزبانه‌دا، جگه له هه‌ژاری و بێبه‌شی و نائاسووده‌یی و بێمافی شتێكى تر نه‌بووه. له ڕوانگه‌ى زۆرێك له خه‌ڵکه‌وه، وه ته‌نانه‌ت له ڕوانگه‌ى خودى دوو حیزبه ناسیۆنالیستییه سه‌ره‌كييه‌كه‌وه، هه‌ر ئێستا هێزێکی سێیه‌م له مه‌يداندايه، ئه‌ويش حیزبى کۆمۆنیستی كريكاريى عێراقه.
به‌ڵام ده‌سته‌واژه‌ی هێزی سێیه‌م ده‌توانێ گومڕاكه‌ر بێت. ئه‌م وه‌سفه بۆ حیزبى ليبراڵ_ ديموكراتى به‌ریتانیا، يان ڕه‌وتى راس پرو له ئه‌مه‌ریکا گونجاوه. به‌ڵام له كوردستانى عێراقدا هه‌لومه‌رجێكى په‌رله‌مانی، وه يان كۆمه‌ڵگايه‌كى سه‌قامگير و نۆرماڵى پلۆراليستى به‌رقه‌رار نييه. هێزی سێیه‌م قه‌رار نييه به‌شێك له كورسييه‌كانى ئه‌م يان ئه‌و په‌رله‌مان له ده‌ستى دووانه‌كه‌ى تر ده‌ربێنێ. مه‌سه‌له‌كه له‌سه‌ر گۆڕينى نيزامێكى دوو حیزبی بۆ نیزامێکی فره حیزبی نييه. كوردستانى عێراق كۆمه‌ڵگايه‌كه كه مه‌وقیعييه‌تێكى ناجێگير و گوزارى هه‌يه. کۆمه‌ڵێک ڕووداوى گرنگ چاوه‌ڕێى ئه‌م كۆمه‌ڵگايه و ئه‌م خه‌ڵکه ده‌كات كه سه‌رتاپاى ئه‌م ديمه‌نه به خێرايى تێكوپێك ده‌دات. خه‌باتێك كه له نێوان هێزه سياسييه‌كان له ئارادايه خه‌باتێکه له‌سه‌ر ئه‌م داهاتووه. له‌سه‌ر وه‌ڵامێكه كه به هه‌لومه‌رجى ناديارى ئه‌مڕۆ ده‌درێته‌وه و ڕێگايه‌ك كه ده‌خرێته به‌رده‌م خه‌ڵکى. له‌گه‌ڵ هه‌ر ئایينده‌يه‌كدا، له‌بنه‌ڕه‌تدا ته‌نها يه‌ك هێز سه‌رئه‌كه‌وێ و له‌گه‌ڵ سه‌ركه‌وتنى هه‌ر هێزێكيشدا ته‌نها يه‌ك ئایینده دێته ئاراوه. هێزی سێیه‌م يان ده‌بێ ببێته هێزی يه‌كه‌م، يان ببێته ته‌ماشاكه‌رى ئه‌وه‌ى كه چاره‌نووسى كوردستانى عێراق، لانیكه‌م له‌م ده‌وره‌يه‌دا، بۆرژواكان ديارى بكه‌ن. ڕووى مه‌سه‌له‌كه بۆ حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق ئه‌مه‌يه. حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق ده‌بێ ڕێگای ده‌ربازبوون له بار و دۆخى ئه‌مڕۆ نيشان بدات و هێزی خه‌ڵکی و له سه‌روويانه‌وه چينى کرێکار بۆ وه‌ديهێنانى جۆش بدات.
دوو گرێى سه‌ره‌كی
هه‌لومه‌رجى ناسك و ترسناكى ئه‌مڕۆى كوردستانى عێراق له بناغه‌وه ده‌ره‌نجامى دوو واقیعييه‌تى سه‌ره‌كييه. يه‌كه‌م، مه‌سه‌له‌ى كورد، وه‌كوو مه‌سه‌له‌يه‌كى ميللیی چاره‌سه‌رنه‌كراو نه ته‌نها له عێراقدا، به‌ڵکوو له تێكڕاى ناوچه‌كه‌دا، وه دووه‌ميش، شه‌ڕى عێراق و ئه‌مه‌ریکا و به‌دواى ئه‌ويشدا نادياربوونى جێوشوێنى حوقووقی_ سياسی و ناسنامه‌ى وڵاتيى كوردستانى عێراق. ئه‌م دوو گرفته له كوردستانى ئه‌مڕۆدا به جۆرێك پێكه‌وه گرێيان خواردووه، كه لێك جيا ناكرێنه‌وه. هه‌ر بۆيه وه‌ڵامێك ده‌توانێ كارساز و واقیعى بێت، كه له هه‌مان كاتدا وه‌ڵامى هه‌ردوو گرفته‌كه بداته‌وه. به بڕواى من له هه‌لومه‌رجى ئه‌مڕۆدا، خواستى كردنى كوردستانى عێراق به وڵاتێكى سهربهخۆ، ده‌بێ يه‌كێك له خاڵه ته‌وه‌ره‌یييه‌كانى پلاتفۆرمى سياسیی كۆمۆنيزمى کرێکارى بێت. ته‌نها ئه‌م خواسته وه‌ڵامى مه‌سه‌له‌ى ميللی و نادياريى سياسی و ئيداريى ئه‌مڕۆى كوردستانى پێيه. ته‌نها ئه‌م خواسته ده‌توانێ له جه‌رگه‌ى ئه‌م بێسه‌ر و سامانی و داڕوخانه ئابووری و كۆمه‌ڵايه‌تييه‌دا، ئاسۆيه‌كى ئه‌قڵانی بۆ ده‌ربازبوون له‌م هه‌لومه‌رجه بخاته به‌رده‌م خه‌ڵکى كوردستان. وه ته‌نها ئه‌م درووشمه ئيمكانى ئه‌وه ئه‌به‌خشێ، كه کۆمۆنیزمی کرێکارى، ڕه‌وته ناسیۆنالیستییه‌‌كان له‌نێو خه‌ڵکيدا ته‌ريك بكاته‌وه و وه‌كوو هێزی يه‌كه‌م ده‌ربكه‌وێ و به‌رنامه‌ى کرێکاری و سۆسیالیستیی خۆى بكاته به‌هێزترين ئاڵتێرناتیڤ له گشت كۆمه‌ڵگادا. مه‌به‌ستى من له‌م نووسينه كورته‌دا، خستنه‌ڕووى ئه‌م باسه و چوونه‌سه‌ر هه‌ندێ له لايه‌نه گرنگه‌كانێتى.
مه‌سه‌له‌ى كورد
مه‌سه‌له‌ى كورد یه‌کێکه له گرنگترين مه‌سه‌له ميللييه چاره‌سه‌رنه‌كراوه‌كان له جيهانى ئه‌مڕۆدا. خه‌سڵه‌تى ناوچه‌يى ئه‌م مه‌سه‌له‌يه و له‌نێودابوونى پێى سێ ده‌وڵه‌تى ئێران و عێراق و توركيا، يه‌كه‌م، به‌رجه‌سته‌یی و گيانسه‌ختييه‌كى تايبه‌تيى به مه‌سه‌له‌ى كورد به‌خشيوه، وه دووه‌م چاره‌سه‌ركردنى ئه‌م مه‌سه‌له‌يه‌ى ته‌نانه‌ت له چوارچێوه‌ى هه‌ر يه‌كێك له‌و وڵاتانه‌شدا زۆر دژوار و ئالۆز كردووه. ناوه‌ڕۆكى عه‌مه‌ليى مه‌سه‌له‌ى كورد له هه‌رسێ وڵاته‌كه‌دا، ڕێك وه‌كوو يه‌ك نييه. مه‌ودا و ڕه‌هه‌ندی سته‌مى ميللى، جێوشوێنى حوقووقیی خه‌ڵکى كوردستان له چوارچێوه‌ى هه‌ر وڵاته و په‌يوه‌ندى ئه‌وان له‌گه‌ڵ باقیی خه‌ڵکى وڵاتدا و له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تى ناوه‌نديدا، هه‌لومه‌رجى سياسی و ئابووریی كوردستان، جۆرى ڕژێمه سياسييه‌كان و … تاد. له هه‌ر يه‌كێك له‌م سێ وڵاته‌دا تايبه‌تمه‌ندى خۆى هه‌يه. له‌م نووسينه كورته‌دا ده‌رفه‌تى ئه‌وه‌مان نييه بچينه سه‌ر باسى جياوازييه گرنگه‌كانى نێوان لايه‌نه جياجياكانى مه‌سه‌له‌ى كورد له‌م سێ وڵاته‌دا. له‌باره‌ى عێراقهوه ده‌بێ ئاماژه بۆ چه‌ند خاڵێك بكرێت. له عێراقدا سته‌مى ميللی و جێوشوێنى ژێرده‌سته‌یی خه‌ڵکى كوردستان مه‌سه‌له‌يه‌كى سروشتی و ڕه‌سمييه. ناسنامه‌ى قه‌وميى كورد له ياساكانى عێراقدا نه‌ك ته‌نها حاشاى لـێ ناكرێ، به‌ڵکوو وه‌كوو يه‌كێك له پايه‌كانى کۆمه‌ڵگای عێراق به فه‌رمى ده‌ناسرێ. به‌ڵام ئه‌م به فه‌رمیناسينه له وڵاتێكدا كه به فه‌رمی و ئاشكرا وه‌كوو وڵاتێكى عه‌ره‌بی و به به‌شێك له جيهانى فراوانترى “عه‌ره‌ب” پێناسه ده‌كرێت، هاوتايه له‌گه‌ڵ پێناسهكردنى كورد وه‌كوو ئينتیمايه‌كى ميللى پله دووه‌م و هه‌ميشه‌يیكردن و ئيجباریكردنى ئه‌م جێوشوێنه پله دووه بۆ كه‌سانێك كه وه‌كوو “كورد” له‌دايك ده‌بن. كورد به‌پێى پێناسه له عێراقدا هاووڵاتیی پله دووه. ته‌نانه‌ت به پێچه‌وانه‌ى توركياوه، كه تيايدا ناسنامه‌ى قه‌وميى كورد له بنه‌ڕه‌ته‌وه حاشاى لـێ ده‌كرێ و خه‌ڵکی وڵات به‌پێى پێناسه به تورك ده‌ژمێردرێن، له عێراقدا، بۆ كه‌سێك كه مۆرى “كورد” له‌نێوچا‌وانى دراوه، ته‌نانه‌ت ڕێگاچاره‌يه‌كى فه‌رديش له‌ده‌ست ئه‌م ژێرده‌سته‌يييه قه‌ومييه له ئارادا نييه. “كورد”ێك له توركيادا ناچاره ببێته “تورك”، به‌ڵام له عێراقدا، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بشيه‌وێ ناتوانێ ببێته “عه‌ره‌ب”. سڕينه‌وه‌ى سنووره‌كانى ناسنامه‌ى قه‌ومی له عێراقدا ئيمكانى نييه، ئيمكانى پشتگوێخستن، يان فه‌رامۆشكردنى نييه. مه‌سه‌له‌ى كورد به حوكمى عه‌ره‌بیبوونى عێراق و قه‌ومیبوونى پێناسه‌‌ى “عه‌ره‌ب”، له چوارچێوه‌ى عێراقدا چاره‌سه‌رى مه‌حاڵه.
ڕژێمی عێراق ڕژێمێکی ناسیۆنالیستیی عه‌ره‌بییه و له‌گه‌ڵ هه‌موو دانيشتووانى ئه‌م وڵاته‌دا به كورد و عه‌ره‌به‌وه بێ ئه‌ندازه سه‌ركوتگه‌ر و هاره. خه‌ڵکى كوردستان به شێوه‌يه‌كى تايبه‌تى، چه‌ندين جار و به تراژيديترين شێوه، ئه‌م سه‌ركوت و دڕنده‌يييه‌يان تاقی کردووه‌ته‌وه. سه‌ره‌ڕاى هه‌موو كوێره‌وه‌ری و گرفته‌كانى ئه‌مڕۆ، يه‌كێك له كابووسه‌كانى خه‌ڵکى كوردستانى عێراق، گه‌ڕانه‌وه‌ى ده‌سه‌ڵاتى ڕژێمی به‌عسه. به‌ڵام ته‌نانه‌ت گۆڕانكارييش له ڕه‌فتارى سياسیی ڕژێمی عێراقدا ڕووى مه‌سه‌له‌كه ئه‌وه‌نده بۆ خه‌ڵکى كوردستان ناگۆڕێ. تا ئه‌و كاته‌ى كه ناونيشانى “كورد” به ماناى په‌یوه‌سته‌گیی تاک بۆ توێژێكى “كه‌مينه” و “پله دوو” له كۆمه‌ڵگادا بێت، مه‌سه‌له‌ى كورد له‌جێى خۆى ده‌مێنێته‌وه. ئه‌مه ئاكامى حه‌تميى به عه‌ره‌بى پێناسهكردنى عێراقه. له نیزامێکی وادا، به‌ده‌ر له خه‌ڵک و سرووشتی ده‌وڵه‌تى ناوه‌ندی له به‌غداد، به‌شێكى گه‌وره له کۆمه‌ڵگای عێراق هه‌ميشه له‌ژێر سووكايه‌تى، بێمافی، نائه‌منی و هه‌ڕه‌شه‌ى زه‌ربه‌خواردندا ده‌مێنێته‌وه.
وه‌ڵامى گشتى، وه‌ڵامى دياريكراو
مه‌سه‌له‌ى كورد له عێراقدا ده‌بێ وه‌ڵامى پێ بدرێته‌وه. سه‌ربه‌خۆيى كوردستانى عێراق له ڕوانگه‌ى کۆمۆنیزمی کرێکارييه‌وه بێگومان يه‌كه‌مين هه‌ڵبژاردن نييه. وه‌ڵامى يه‌كه‌مى ئێمه به مه‌سه‌له‌ى ميللى له گشت ناوچه‌كه‌دا، شۆڕشى کرێکارييه. شۆڕشێکی کۆمۆنیستی كه ئه‌و سنوورانه‌ى ئينسانه‌كان لێك جيا ئه‌كاته‌وه و به‌سه‌ر وڵات، قه‌وم، ميلله‌ت و ئایینی جياجيا دابه‌شيان ده‌كات و له‌به‌رامبه‌ر يه‌كتردا ڕايان ده‌گرێ، له‌نێو ده‌بات. شۆڕشێک كه ئينسانه‌كان له خورافه‌ى ميللی و له كۆتى ناسنامه‌ى ميللى ئازاد ده‌كات و به ماناى واقیعی ده‌يانكاته ئينسان. سه‌ربه‌خۆيى كوردستانى عێراق ته‌نانه‌ت دووه‌م هه‌ڵبژادنيشمان نييه. عێراقێكى غه‌يره قه‌ومى، عێراقێکی ئازاد كه تيايدا هاوڵاتيان به‌بێ له‌به‌رچاوگرتنى قه‌ومييه‌ت و ئینتیمای ميللييان، له مافه مه‌ده‌نييه يه‌كسانه‌كان به‌هره‌مه‌ند بن، عێراقێک كه تيايدا نه پرسيار له قه‌ومييه‌تى هاوڵاتيان بكرێ، نه له هيچ شوێنێکدا تۆمار بكرێ و نه له هيچ ياسا و دانراوێكدا ناوى بێت، بێگومان له جيايى كوردستان باشتره. ئه‌م دوو ئامانجه هه‌ردووكيان، چ ڕێکخستن و به‌ديهێنانى شۆڕشێکی کرێکارى له عێراق و له گشت ناوچه‌كه‌دا و چ پێكهێنانى ڕژێمێکی سياسیی ئازاد و عه‌لمانی و غه‌يره قه‌ومى له عێراق، كه تيايدا “كورد” و “عه‌ره‌ب” و هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ى كه ئيتر ئاماده نين به‌م نازناوه قه‌ومييانه ده‌سته‌به‌ندى بكرێن، وه‌کوو هاووڵاتييانى خاوه‌ن مافى يه‌كسان به فه‌رمی بناسرێن، ئامانجى ڕاگه‌ياندراوى حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراقه. هه‌ڵوێستى حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق وه‌کوو حیزبێکى سه‌راسه‌رى، له‌به‌رامبه‌ر مه‌سه‌له‌ى كورددا به دروستى له‌سه‌ر دوو كۆڵه‌كه‌ى بنچينه‌يى وه‌ستاوه. يه‌كه‌م، شۆڕش له سه‌رتاپاى عێراقدا و به‌دیهێنانی کۆمه‌ڵگايه‌كى غه‌يره قه‌ومی و لابردنى سته‌مى ميللى، وه دووه‌م، به فه‌رمیناسينى مافى خه‌ڵکى كوردستانى عێراق بۆ جیابوونه‌وه و پێداگرتن له‌سه‌ر پرانسیپی ڕێفراندۆم. به‌ڵام ئه‌م هه‌ڵوێسته گشتييه ئه‌گه‌رچى له گۆشه‌نيگاى حیزبێکى سه‌رتاسه‌رييه‌وه كافی و مه‌بده‌ئييه، له گۆشه‌نيگاى کۆمۆنیزمی کرێکارييه‌وه له خودى كوردستانى عێراقدا هێشتا ده‌بێ کۆنکرێتتر بكرێته‌وه. پرسيار ئه‌وه‌يه: ئايا كاتى ئه‌وه نه‌هاتووه كه خه‌ڵکى كوردستانى عێراق له ڕێفراندۆمێکدا، ڕاى خۆيان له‌باره‌ى جيابوونه‌وه، يان مانه‌وه له چوارچێوه‌ى عێراقدا ده‌رببڕن؟ وه ئه‌گه‌ر وه‌ڵامه‌كه‌ى ئيجابييه، حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق چ وه‌کوو به‌شێک له‌م خه‌ڵکه و چ وه‌کوو نوێنه‌رى به‌رژه‌وه‌ندييه‌كانى چينى کرێکار له‌م کۆمه‌ڵگايه‌دا، كام هه‌ڵبژاردن پێشنیار ده‌كات؟ به بڕواى من وه‌ڵامى پرسيارى يه‌كه‌م بێ هيچ گومانێك ئيجابييه، به‌بێ يه‌كلاكردنه‌وه‌ى ده‌سبه‌جێى كوردستان له ڕووى حوقووقییه‌وه، ده‌ربازبوون له موسيبه‌ت و كوێره‌وه‌رييه‌كانى ئه‌مڕۆ و ده‌ربازبوون له‌م ته‌نگژه‌يه‌ى ئه‌مڕۆ ئيمكانى نييه. ئه‌م يه‌كلاكردنه‌وه‌يه ده‌بێ له‌سه‌ر ڕاو هه‌ڵبژاردنى خودى خه‌ڵکى كوردستانى عێراق ئه‌نجام بدرێت. دووه‌م، هه‌ڵوێستى حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق، ده‌بێ جیابوونه‌وه و پێکهێنانى ده‌وڵه‌تێکى سهربهخۆ له كوردستانى عێراقدا بێت. به بڕواى من، ته‌نها ئه‌م هه‌ڵوێسته له‌گه‌ڵ هه‌لومه‌رجى موشه‌خه‌سى ئه‌مڕۆ، چ له ناوچه‌كه و چ له ئاستى نێونه‌ته‌وه‌ييدا، دێته‌وه. وه ئه‌مه ئێمه ده‌گه‌يه‌نێته گرێى دووه‌م له‌م باسه‌دا: بێ ناسنامه‌يى وڵاتی و سه‌رگه‌ردانيى سياسی_ ئيدارى كوردستانى عێراق.
“كوردى عێراقى” هاووڵاتیى كوێيه؟
کاتێک دوابه‌دواى جه‌نگى كه‌نداو، باسى پێکهێنانى ناوچه‌يه‌كى ئه‌منيى له باکوورى عێراقدا هێنرايه ئاراوه و له‌گه‌ڵ پێشوازى ڕه‌وته ناسیۆنالیسته‌كانى كورد به‌ره‌وڕوو بووه‌وه، هه‌ر ئه‌و كاته ئێمه له بڕیارنامه‌‌ى مه‌كته‌بى سياسیی ئه‌و كاته‌ى حیزبى کۆمۆنیستی ئێراندا زه‌نگى بێداريمان له ئاكامه کۆمه‌ڵایه‌تی و حوقووقييه‌كانى ئه‌م هه‌نگاوه لـێدا. وتمان به پێچه‌وانه‌ى ته‌بليغاتى ميلليگه‌رايانى كورده‌وه، پێکهێنانى ناوچه‌ى ئه‌منيى له كوردستانى عێراق، نه ته‌نها مه‌سه‌له‌ى دياريكردنى چاره‌نووسى خه‌ڵکى كوردستان ئاسان ناكاته‌وه، به‌ڵکوو كوردستانى عێراق له قه‌واره‌ى کۆمه‌ڵگايه‌ك ده‌ردێنێ و ده‌يكاته ئۆردووگايه‌كى فراوانى په‌نابه‌رێتى. ئۆردووگايه‌ك كه جم و جووڵ و ژيانى کۆمه‌ڵایه‌تی و ئابووری و فه‌رهه‌نگی تێدا نييه و ئۆردووگايه‌ك كه بۆ مانه‌وه‌ى خۆى موحتاجى كۆمه‌كى ماددی و شمه‌كيى ده‌ره‌وه‌یه. ئه‌م ڕووداوه ڕووى دا و ڕێك هه‌ر ئه‌م هه‌لومه‌رجه هاته پێشه‌وه. خه‌ڵکى كوردستانى عێراق باجێكى گه‌وره‌يان له‌به‌رامبه‌ر “ئه‌منييه‌ت”ى خۆياندا دا. خه‌ڵکى كوردستانى عێراق له‌م بڕگه‌يه‌دا، له ڕاستیدا سه‌ر به هيچ وڵاتێک نيين. كوردستانى عێراق بێ قانوون (هه‌ر قانوونێك) و بێ ده‌وڵه‌ته (هه‌ر ده‌وڵه‌تێک). بێ ناوه‌ڕۆكيى شانوگه‌ريى پێکهێنانى په‌رله‌مان له لايه‌ن پارتگه‌لێکه‌وه كه له لايه‌ن ڕۆژئاواوه بۆ پارێزگاریكردن له‌م ئۆردووگايه دانرابوون، زۆر زوو ئاشكرا بوو. په‌رله‌مان به‌بێ حه‌قى حوکمڕانی مانايه‌كى نييه. هه‌ر وه‌ك چۆن كه به‌رنامه‌رێژيى ئابوورى، به‌رهه‌مهێنان، ڕێکخستنى خزمه‌تگوزارييه کۆمه‌ڵایه‌تیيه‌كان، ته‌ندرووستی، فێركردن و په‌روه‌رده، نه‌زم و ئاسايش و به‌رقه‌راركردنى قانوون، به‌بێ يه‌كلاكردنه‌وه‌ى مه‌سه‌له‌ى ده‌وڵه‌ت و حوکمڕانی مانايه‌كى نييه. تا ئه‌و كاته‌ى كه چاره‌نووسى كوردستان له ڕووى ناسنامه‌ى وڵاتیی و مه‌سه‌له‌ى حوکمڕانیيه‌وه موشه‌خه‌س نه‌بووه‌ته‌وه، تا ئه‌و كاته‌ى كه كوردستان نه‌ك کۆمه‌ڵگايه‌كى مه‌ده‌نى، به‌ڵکوو هۆڵێكى چاوه‌ڕوانيى چه‌ند مليۆنی بێت، نه ته‌نها ناكرێ قسه‌يه‌ك له باشبوونى ژيانى خه‌ڵکى، به‌ڵکوو ناكرێ ته‌نانه‌ت قسه له گێڕانه‌وه‌ى لانیكه‌مى ستاندارده نۆرماڵه کۆمه‌ڵایه‌تیيه‌كانيش بكرێت. له‌م نێوه‌دا ڕه‌وتى پاشه‌وپاشگه‌ڕانه‌وه‌ى فه‌رهه‌نگيى شتێكى حه‌تمييه. خه‌ڵکى كوردستان نه ته‌نها مافێكيان بۆ دياريكردنى چاره‌نووسى خۆيان به‌ده‌ست نه‌هێناوه، به‌ڵکوو ته‌نانه‌ت ئيمكانى ماددى كاريگه‌ریدانان له‌سه‌ر هه‌لومه‌رجى دابينكردنى گوزه‌رانى خۆشيان له‌ده‌ست داوه. ئاكامى حه‌تميى درێژه‌كێشانى ئه‌م وه‌زعه مه‌ينه‌تباره، داڕوخانى له جاران زياترى کۆمه‌ڵگايه له هه‌موو بواره‌كانى ئابووری و خۆشگوزه‌رانی و فه‌رهه‌نگيدا. چاره‌نووسى حوقووقیی كوردستانى عێراق ده‌بێ ڕۆشن بكرێته‌وه.
ئه‌وه كارێكى ساده‌يه كه ئوباڵى ئه‌م دژوارييانه بخه‌يته ئه‌ستۆى هه‌ردوو حیزبه ناسیۆنالیسته كورده‌كه. هه‌ڵبه‌ته ئه‌مانه ڕاسته‌وخۆ باعيس و مايه‌ى گه‌لێك له ده‌رده‌سه‌رييه‌كانى خه‌ڵکن. به‌ڵام ئه‌گه‌ر ته‌نانه‌ت نوێنه‌رانى ڕاسته‌قینه و ڕاسته‌وخۆى خه‌ڵکيش له‌سه‌ر كاربوونایه، به‌بێ يه‌كلاكردنه‌وه‌ى چاره‌نووسى مه‌سه‌له‌ى جێوشوێنى حوقووقی و وڵاتيى كوردستانى عێراق، ئيمكانى مانورێكى زۆريان له قه‌ڵه‌مڕه‌وه‌كانى ئابوورى، به‌رهه‌مهێنان، خۆشگوزه‌رانیی کۆمه‌ڵایه‌تی، به‌رقه‌راركردنى قانوون، دابينكردنى ئه‌منييه‌تى هاووڵاتیان و … تاد. نه‌ده‌بوو.
ئه‌م هه‌لومه‌رجه هه‌ر وا نامێنێته‌وه
ئه‌م هه‌لومه‌رجه هه‌روا نامێنێته‌وه. ئه‌مه هه‌مووان ده‌يزانن. كوردستانى عێراق ده‌بێ بگه‌ڕێته‌وه بۆ قه‌واره‌ى کۆمه‌ڵگايه‌كى مه‌ده‌نيى خاوه‌ن هه‌ڵسووكه‌وتى ئابووری و سیاسی و سه‌رخانێکى حوقووقیی پێناسه‌كراو، وه‌کوو به‌شێک له وڵاتى عێراق، يان وه‌کوو وڵاتێكى سهربهخۆ. ئه‌مه دووڕێيانێكى واقیعييه و وه‌ڵامێكى ده‌ستبه‌جێ و واقیعی له حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق و هه‌موو خه‌ڵکى ده‌خوازێت. هه‌ردوو حیزبى ميللی_ خێڵه‌کی كورد خه‌ريكن خه‌ڵکیی به چاوى به‌ستراو و ده‌ستى به‌ستراوه‌وه به‌ره‌و “ڕێگاچاره”ى يه‌كه‌م لـێئه‌خوڕن. ئه‌وه لاى هه‌مووان به‌ڵگه‌نه‌ويسته كه دره‌نگ يان زوو به چاره‌سه‌ربوونى مه‌سه‌له‌ى ئابڵۆقه‌ى عێراق، ڕژێمی به‌عس سه‌رله‌نوێ هێرش ده‌كاته‌وه سه‌ر كوردستان. هيچ که‌سێک حاشا له‌وه ناكات كه حیزبه ميللييه‌كان توانا، وه يان ته‌نانه‌ت مه‌يلى به‌رگرتن به‌م ئاسۆيه‌يان نييه. نه‌خشه‌ى ئه‌وان بۆ خه‌ڵکى كوردستان ئه‌مه‌يه: درێژه‌پێدانى ده‌وره‌ى گوزار هه‌تا ئيمكانى هه‌بێت، پاشانيش، هه‌ر کاتێک كه خۆيان پێيان باش بێت، ڕێگه‌دان به گه‌ڕانه‌وه‌ى حوکمڕانی ڕژێمی عێراق بۆ سه‌ر كوردستان. به‌ڵام به له‌به‌رچاوگرتنى تێكڕاى هه‌لومه‌رجه‌كه، ڕێگاچاره‌ى مه‌بده‌ئيى، هه‌وڵدانه بۆ به‌دیهێنانی حاڵه‌تى دووه‌م، واته جيابوونه‌وه له عێراق و پێکهێنانى وڵاتێكى سهربهخۆ له كوردستاندا.
هيچ یه‌کێک له‌م دوو حاڵه‌ته بێ ده‌ردیسه‌ری و بێ چه‌رمه‌سه‌رى نين. له‌باره‌ى ئاكامه‌كانى حاڵه‌تى يه‌كه‌مه‌وه، هيچ که‌سێک له كوردستانى عێراقدا ناڕۆشنييه‌كى نييه. به ڕاستى جێگاى سه‌رسووڕمانه، كه خه‌ڵکى كوردستان، له حاڵه‌تێكدا كه به واقییعی سه‌رپشك بكرێن، گه‌ڕانه‌وه بۆ ژێر سايه‌ى حوکوومه‌تى به‌عسى عێراقيان پێ باشتر بێت له پێکهێنانى وڵاتێكى سهربهخۆ. ئه‌گه‌ر خه‌ڵکى چالاكانه و وه‌کوو ئاڵتێرناتیڤێك بير له جیابوونه‌وه و سه‌ربه‌خۆيى ناكه‌نه‌وه، له‌به‌رئه‌وه‌ی كه به نه شیاو، يان به مايه‌ى گيروگرفتى داده‌نێن. بۆ ژماره‌يه‌ك له خودى کۆمۆنیسته‌كانيش هه‌ندێ ناڕۆشنيى تيۆريى ديايكراو له‌مه‌ڕ مه‌سه‌له‌ى جيابوونه‌وه له ئارادايه. ده‌بێ به كورتى ئاماژه بۆ هه‌ندێک له‌م بۆچوونانه بكه‌ين.
“ئه‌مه‌ریکا و ڕۆژئاوا نايانه‌وێ، توركيا و ئێران و عێراق نايه‌ڵن”
ئه‌مانه پاساوه كلاسيكييه‌كانى “ڕابه‌رانى ميللى”ی كوردستانى عێراق بوونه، بۆ خۆلادان له درووشمى سه‌ربه‌خۆيى. ئه‌گه‌ر ڕابه‌رانى ميللى ناچار بن له پێناوی قازانج و به‌رژه‌وه‌ندييه‌كانياندا خۆيان له چوارچێوه‌ى ئه‌و سیناریۆيانه‌دا قه‌تيس بكه‌ن كه دڵخوازى ده‌وڵه‌ت و هێزه‌كانه، ئه‌وا خه‌ڵکى كوردستان هيچ مه‌جبورى ئه‌م كاره نييه. نموونه مێژوويييه‌كانى ئه‌و خه‌ڵکانه‌ى كه توانيويانه ئيراده‌ى خۆيان به‌سه‌ر ده‌سه‌ڵاته سه‌ركوتگه‌ره‌كاندا بسه‌پێنن كه‌م نين. به بڕواى من له‌باره‌ى تواناى واقیعيى ده‌خاڵه‌تى ئێران و توركيا، به‌تايبه‌ت له هه‌لومه‌رجى نێونه‌ته‌وه‌يى ئه‌مڕۆدا، موباله‌غه ئه‌کرێت. حه‌تمه‌ن هه‌وڵ و ته‌قه‌لاى سیاسی و سه‌ربازيى جۆراوجۆر له لايه‌ن ئه‌م ده‌وڵه‌تانه‌وه ئه‌درێت، كه هه‌ر ئێستاش هه‌يه، به‌ڵام هه‌ر له سه‌ره‌تاوه ئه‌وه ئاشكرا نييه كه خه‌ڵکى كوردستان له‌ژێر سايه‌ى ڕابه‌رايه‌تييه‌كى مه‌بده‌ئيدا، تواناى جڵه‌وكردن يان پوچه‌ڵكردنه‌وه‌ى ئه‌م جم و جووڵانه‌ى نه‌بێت. له ئاستێکی موشه‌خه‌ستردا، هيچ کاتێک وه‌کوو ئه‌مڕۆ هاوکێشه نێونه‌ته‌وه‌يييه‌كان و دابه‌شکارییه جيهانييه‌كان به‌م فراوانييه نه‌چوونه‌ته ژێر پرسياره‌وه و پێداچوونه‌وه‌یان تێدا نه‌كراوه. ئه‌گه‌ر له بنه‌ڕه‌ته‌وه بشێ بڕگه‌يه‌ك هه‌بێت، كه تيايدا ده‌رفه‌تێك بۆ داسه‌پاندنى ئيراده‌ى خه‌ڵکى كوردستان به‌سه‌ر ڕۆژئاوا و ده‌وڵه‌تانى ناوچه‌كه‌دا بڕه‌خسێت، ئه‌وا ئه‌و بڕگه‌يه ئه‌مڕۆيه. ئه‌مڕۆ له هه‌موو کاتێک زياتر ده‌رفه‌تى به فه‌رمیناسينى كوردستان له لايه‌ن ده‌وڵه‌تانى جياجياوه، به‌رقه‌راركردنى په‌يوه‌ندى بازرگانی و ئابووری و دیپلۆماسی له‌گه‌ڵ به‌شێک له جيهاندا، ته‌نانه‌ت به پێچه‌وانه‌ى مه‌يلى ڕۆژئاواشه‌وه هه‌يه. ئێرانيش له سه‌روبه‌ندى ئاڵوگۆڕێكى گه‌وره‌دايه، كه کۆماری ئيسلامى له‌پێ ئه‌خات و بێ تواناى ئه‌كات. ده‌ستى توركيا بۆ كارى سه‌ربازی زۆر ئاوه‌ڵا نييه و ده‌وڵه‌تى عێراقيش له ئاستى نێونه‌ته‌وه‌ییدا هه‌ر وا ته‌ريك ماوه‌ته‌وه. درێژه‌کێشانى ئه‌م دۆخه‌ی ئێستا و پاشانيش وێڵكردنى خه‌ڵکى ناڕێکخراو و هه‌ژار و جه‌نگزه‌ده‌ى كوردستان له‌به‌رده‌م سوپاى عێراقدا، واته ئه‌م سیناریۆيه‌ى ئێستا، ئاسۆيه‌كى زۆر تراژیدیتر نيشان ده‌دات وه‌ك له ده‌وڵه‌تێک كه له كوردستانى عێراقدا سه‌ربه‌خۆيى ڕاگه‌ياندووه و به ده‌نگى خه‌ڵک پشتئه‌ستووره و ده‌ستبه‌كارى بنياتنانه‌وه‌ى ئابووری و کۆمه‌ڵگايه و له ئاستى نێونه‌ته‌وه‌ییشدا به‌شوێن به‌ده‌ستهێنانی ئيعتیراف و ڕاكێشانى ئيعتیباراتى ئابووری و ئاڵوگۆڕى بازرگانی و به‌ده‌ستهێنانی زه‌مانه‌تى نێونه‌ته‌وه‌ییيه‌وه‌يه له دژى هێرشى وڵاته دراوسێكان.
“ئايا كوردستانى سهربهخۆ ناکه‌وێته ده‌ستى حیزبه ناسیۆنالیسته‌كان؟”
ئه‌مه نيگه‌رانييه‌كى واقیعيى چه‌په. ئايا سه‌ربه‌خۆيى كوردستان له هه‌لومه‌رجى ئێستادا به ماناى قبووڵكردنى حوکمڕانی تاڵه‌بانييه‌كان و بارزانييه‌كان نييه؟ به بڕواى من به‌پێچه‌وانه‌وه‌يه. كه‌شوهه‌واى ئه‌مڕۆ، كه‌شوهه‌واى ژيان و نه‌شونماى ئه‌وانه. ڕه‌وته میللی_ خێڵه‌کییه‌كانى كورد و سه‌ركوتى ڕژێمی به‌عس دوو ديوى يه‌ك پاره‌ن. مادام كه مه‌سه‌له‌ى ميللى وجودى هه‌يه و مادام ڕژێمێکی سه‌ركوتگه‌ر خه‌ڵکی كوردستان به هۆى ئینتیمای میللیيانه‌وه ده‌كوتێته‌وه، ئه‌م ڕه‌وتانه هه‌روا به پاڵه‌وانى سه‌ر گۆڕه‌پانی كوردستان ده‌مێننه‌وه. ئه‌مانه زۆر له کۆمه‌ڵگای كوردستان و پێکهاته‌ی چينايه‌تی و په‌يوه‌ندیی ئابووری و ئاستى فه‌رهه‌نگييه‌كه‌ى له‌دواترن. كوردستانى عێراق کۆمه‌ڵگايه‌كى له‌وه شاريتر، پیشه‌سازیتر، وه له ڕووى فه‌رهه‌نگييه‌وه له‌وه پێشكه‌تووتره كه ئه‌م هێزانه له هه‌لومه‌رجێكى نۆرماڵدا جێگا و شوێنێكيان له گۆڕه‌پانی سياسیی ئه‌ودا هه‌بێت. ته‌نها وجودى كۆنه‌په‌رستييه‌كى هار و “بێگانه”، خه‌ڵکی ناچار كردووه، مه‌يدانداريى ئه‌مانه قبووڵ بكات. ئه‌مانه ئاكامى زاڵبوونى خه‌باتى پێشمه‌رگانه‌ن به‌سه‌ر ژيان و ميتابۆليزمى سياسى له كوردستانى عێراقدا. به هه‌ر ڕاده‌يه‌ك كه ئه‌م شێوه‌يه مه‌وزوعييه‌تى خۆى له‌ده‌ست بدات و شاره‌كان ببنه مه‌ڵبه‌ندى سياسیی بنه‌ڕه‌تی، ئه‌مانه ته‌ريك ده‌كه‌ونه‌وه و نامۆ ئه‌بن. هێزهاوسه‌نگیی چينايه‌تى له خودى کۆمه‌ڵگای كوردستانى عێراقدا زۆر له دژى ئه‌وانه. نه ته‌نها چينى کرێکار و کۆمۆنیزمی کرێکارى له کۆمه‌ڵگادا ئاڵتێرناتیڤێكى واقیعی و به‌هێزه، به‌ڵکوو ته‌نانه‌ت به‌شێکى فراوان له خودى چينى ناوه‌نجيى كوردستان و ڕۆشنبيران و توێژه خوێنده‌وار و خاوه‌ن بڕوانامه‌كانيش، سه‌ره‌نجام بۆ به‌يانكردنى ئاره‌زووه‌كانيان، خوازيارى چوارچێوه‌يه‌كى سياسیی مودێرنتر و شاريترن. ئه‌م حیزبه كۆنانه له كوردستانێكى سه‌ربه‌خۆدا به خێرايى ده‌كه‌ونه په‌راوێزه‌وه. به پێچه‌وانه‌ى ئه‌م بۆچوونه‌وه، زيانێكى گه‌وره‌ى درێژه‌کێشانى هه‌لومه‌رجى ئێستا، وه يان گه‌ڕانه‌وه بۆ چوارچێوه‌ى عێراق ئه‌وه‌يه، كه ده‌سه‌ڵاتى ئه‌م حیزبه میللی_ خێڵه‌کییانه به‌سه‌ر ژيانى سياسیی خه‌ڵکی كوردستانى عێراقهوه به‌رده‌وام و سه‌قامگير ئه‌كات.
ئايا خواستى سه‌ربه‌خۆيى، خواستێکی ناسیۆنالیستی نييه؟
له‌م حاڵه‌ته دياریكراوه‌دا و له زمانى چينى کرێکار و کۆمۆنیزمه‌وه، وه‌ڵام نه‌خێره. ئێمه له‌به‌ر خاترى سه‌ربه‌خۆیی خوازيارى سه‌ربه‌خۆيى نين. ئێمه يه‌كلاكردنه‌وه‌ى ده‌ستبه‌جێى چاره‌نووسى حوقووقیی كوردستانى عێراقمان ده‌وێت و له‌نێوان دوو ئاڵتێرناتیڤى مانه‌وه له‌گه‌ڵ عێراق و جيابوونه‌وه له عێراق، پێمان وايه ئه‌مه‌ى دووه‌م له به‌رژه‌وه‌نديى خه‌بات بۆ به‌خته‌وه‌ری و خۆشگوزه‌رانيى خه‌ڵک و ئازادی و سۆسياليزمدايه. درووشمى ئێمه پێکهێنانى “ده‌وڵه‌تێکی كوردى” نييه. درووشمى ئێمه ئه‌وه نييه كه “كورده‌كان” ده‌بێ ده‌وڵه‌تى “خۆيان” هه‌بێت. ئێمه خوازيارى پێکهێنانى ده‌وڵه‌تێکی سه‌ربه‌خۆين له كوردستانى عێراقدا. ده‌وڵه‌تێکی غه‌يره قه‌ومی كه خه‌ڵکی كوردستان بتوانن تيايدا دوور له هه‌ر سته‌مێکی ميللى بژين. ئێمه پێمان وايه له‌باره‌ى چاره‌نووسى كوردستانه‌وه ده‌بێ ده‌نگى هه‌موو دانيشتووانه‌كه‌ى سهربهخۆ له ئینتیمای قه‌ومييان وه‌ربگيرێت. ئێمه له هه‌وڵدانماندا بۆ ڕاكێشانى خه‌ڵکی به‌لاى ئه‌م درووشمه‌دا، په‌نا بۆ ناسنامه و خۆشباوه‌ڕی و ده‌رمارگيريى قه‌ومی و میللیيان نابه‌ين. ئێمه لاى خه‌ڵکی قسه له ئازادى، يه‌كسانى، خۆشگوزه‌رانی و ئينسانيیه‌ت ده‌كه‌ين و له‌ده‌ورى ئه‌م ئاڵايه كۆيان ده‌كه‌ينه‌وه. به‌ڵام هه‌موو ئه‌م باسانه به ماناى ئه‌وه‌يه كه ئێمه به هێنانه‌گۆڕى ئه‌م درووشمه، ئه‌چينه ناو قه‌ڵه‌مڕه‌وێكى هه‌ستیاره‌وه و ده‌بێ به وردى ئاگادارى سنووربه‌نديى خۆمان له‌گه‌ڵ ناسیۆنالیزمی كورددا بين. به هه‌ر حاڵ شێوازى دروست ئه‌وه‌يه كه پێ بنێینه ئه‌م مه‌يدانه‌وه، مه‌يدانى ڕێنيشاندانى واقیعی بۆ ده‌ربازبوون له گرفته‌كانى کۆمه‌ڵگا، وه به هۆشيارييه‌وه له‌گه‌ڵ مه‌ترسييه‌كانيدا به‌ره‌وڕوو بينه‌وه، نه‌ك ئه‌وه‌ى كه له ترسى تووشبوون، لـێگه‌ڕێين کۆمه‌ڵگا و چاره‌نووسه‌كه‌ى هه‌ر وا به ده‌ست هێزه دواكه‌وتوو و بيروباوه‌ڕه كۆنه‌په‌رسته‌كانه‌وه بێت.
“یه‌کێتیی چينى کرێکارى عێراق چى به‌سه‌ردێ؟”
به‌ده‌سته‌وه‌گرتنى ئه‌م سياسه‌ته، نابێته مايه‌ى هيچ جیابوونه‌وه و که‌رتبوونێک له هيچ ڕێکخراو و كه‌مپينێكى کرێکاريدا كه به‌كرده‌وه له سه‌رتاسه‌رى عێراقدا هه‌يه. چونكه ئه‌مڕۆ ئه‌م يه‌كێتييه زياتر له‌وه‌ى كه واقیعييه‌تێكى هه‌نووكه‌يى بێت، ئامانجێكى سياسیی حیزبى خۆمانه. به بڕواى من سياسه‌تێك كه مه‌وقیعييه‌تى گشتيى بزووتنه‌وه‌ى کرێکارى به‌كرده‌وه باش بكات، خزمه‌تێكى زياتريش به‌م ئامانجه ده‌كات. به بڕواى من ئه‌م سياسه‌ته به ته‌واوى ئێمه به‌هێزتر ده‌كات، وه بێگومان تواناى ئێمه بۆ يه‌كگرتووكردنى هه‌ردوو به‌شى كوردی و عه‌ره‌بيى عێراقيش زياتر ده‌كات.
چوارچێوه‌ى عه‌مه‌لی
له ڕووی عه‌مه‌لییه‌وه، به‌ده‌سته‌وه‌گرتنى ئه‌م سياسه‌ته به ماناى، به‌ڕێخستنى بزووتنه‌وه‌يه‌كى سه‌ربه‌خۆييخوازانه نييه. ئه‌م درووشمه ده‌بێ گۆشه‌يه‌ك له ئاڵتێرناتیڤى عه‌مه‌لیی حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاری و بزووتنه‌وه‌ى شوورايى له كوردستانى عێراقدا بێت، كه له وه‌ڵام به هه‌لومه‌رجى سه‌رگه‌ردان و نابه‌سامانى ئه‌مڕۆ ئه‌خرێته ڕوو. چوارچێوه‌ى عه‌مه‌لیی ته‌رحكردنى ئه‌م درووشمه له ڕوانگه‌ى ئێمه‌‌وه ئه‌وه‌يه، يه‌كه‌م، ڕێفراندۆم و گه‌ڕانه‌وه بۆ ڕاى خودى خه‌ڵکی. ئه‌م ڕێفراندۆمه ده‌بێ و وا باشتره كه به ڕه‌زامه‌نديى “ده‌زگا فه‌رمییه نێونه‌ته‌وه‌ییيه‌كان” ئه‌نجام بدرێت، بۆ ئه‌وه‌ى جێبه‌جێکردنی ئه‌نجامه‌كه‌ى زه‌مانه‌تێكى زۆرترى هه‌بێت. به‌ڵام ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ش عه‌مه‌لی نه‌بێته‌وه، ئێمه ده‌بێ هه‌ر خوازيارى به‌رپاكردنى ڕێفراندۆمێکى ئازاد له‌سه‌ر دياريكردنى چاره‌نووسى كوردستان بين. له ڕوانگه‌ى ئێمه‌‌وه، ڕاى خه‌ڵکی هه‌ر چييه‌ك بێت، ئه‌وه له‌به‌رچاو ئه‌گيرێ. له وه‌ها ڕێفراندۆمێکدا، ئێمه ده‌بێ پێکهێنانى وڵاتێكى سهربهخۆ پێشنیار بكه‌ين. ده‌بێ لێره‌دا جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش بكه‌ين كه هه‌ر به‌ندوبه‌ست و په‌يماننامه و ڕێككه‌وتننامه‌يه‌ك له لايه‌ن هه‌ر هێزێكه‌وه كه مۆرى ڕاى ئازاد و ڕاسته‌وخۆى خه‌ڵکی پێوه نه‌بێت، له ڕوانگه‌ى ئێمه‌‌وه شه‌رعييه‌تى نييه. دووه‌م، ئه‌م خواسته ده‌بێ وه‌كوو ڕێگاچاره‌يه‌كى عه‌مه‌لی و ئاڵتێرناتیڤێكى قابيلى ته‌حه‌مولتر بۆ خه‌ڵکی ڕوون بكرێته‌وه. پرسيار ئه‌وه‌يه كه كوردستان به‌ره‌و كوێ ئه‌ڕوات. به درێژه‌کێشانى ئه‌م دۆخه‌ی ئێستا و سياسه‌تێك كه حیزبه میللی_ خێڵه‌کييه‌كانى كورد گرتوويانه‌ته به‌ر، تراژيديايه‌كى ترى مرۆیی چاوه‌ڕوانى خه‌ڵک ده‌كات. ئێمه ده‌بێ مه‌شخه‌ڵبه‌ده‌ستى دوورخستنه‌وه‌ى خه‌ڵکی له‌م چاره‌نووسه بين. ئه‌م درووشمه بۆ گێڕانى ئه‌م ڕۆڵه كۆمه‌كمان پێ ده‌كات. سێیه‌م، خواستى سه‌ربه‌خۆيى مه‌سه‌له‌يه‌كى ته‌م و مژاویی له زه‌ينى زۆرێك له خه‌ڵکيدا ڕۆشن ده‌كاته‌وه. هه‌ر بۆيه به‌ده‌ر له‌وه‌ى كه عه‌مه‌لی ئه‌بێته‌وه يان نا، خه‌ڵکی کرێکار و زه‌حمه‌تکێش به ئيمكانى ده‌خاڵه‌ت له چاره‌نووسى خۆيان گه‌شبين ده‌كات و ده‌يانهێنێته مه‌يدان. ئه‌م درووشمه بێ ئاسۆيى ڕه‌وته ناسيۆناليستييه‌كان و ناشايسته‌يييان له ڕابه‌رايه‌تیكردنى کۆمه‌ڵگای كوردستان و نوێنه‌رايه‌تیكردنى خه‌ڵکی كوردستان له ئاستى نێونه‌ته‌وه‌ییدا ده‌خاته ڕوو. له يه‌ك قسه‌دا، خواستى سه‌ربه‌خۆيى، چه‌قى قورسایی و قيبله‌نوماى هه‌ڵسووڕانى ئێمه له كوردستان نييه، به‌ڵکوو به‌شێکى گرنگ و زه‌رووريى ڕێبازى تاكتيكيى ئيمه له كوردستانى ئه‌مڕۆدایه و ده‌بێ هه‌ر به‌م جۆره و له‌م چوارچێوه‌يه‌شدا ته‌بليغى بۆ بكرێ.
*
هه‌ر وه‌كوو باسم كرد، ئامانجى ئه‌م نووسينه، خستنه‌ڕووى عه‌له‌نیی باسه‌كه بوو. هێشتا ده‌كرێ لايه‌نى جياجياى ئه‌م باسه ته‌رح بكرێت، كه من بۆ چه‌قبه‌ستن له‌سه‌ر باسه سه‌ره‌كييه‌كه‌ى لێره‌دا نايانهێنمه‌وه و چاوپۆشييان لـێ ئه‌كه‌م. شايانى باسه كه ناوه‌ڕۆكى ئه‌م نووسينه و هه‌ندێ بابه‌تی ترى له‌م باره‌يه‌وه، له پلینۆمى سێیه‌مى كۆميته‌ى ناوه‌ندیی حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاریی ئێران، به ئاماده‌بوونى چه‌ند که‌سێک له ئه‌ندامانى كۆميته‌ى ناوه‌ندیی حیزبى کۆمۆنیستی کرێکاریی عێراق هينرايه گۆڕ و دواتريش پوخته‌ى ئه‌م باسانه خرايه به‌رده‌ستى ناوه‌ندی و كادره‌كانى حیزبى عێراق. به بڕواى من جێگاى خۆيه‌تى كه هه‌موو خاڵه‌كانى په‌يوه‌ست به‌م باسه، به وردی و به دوورودرێژى له نێو بزووتنه‌وه‌که‌مان له عێراق، بخرێته به‌ر باس. ده‌رفه‌تێكى زۆرمان بۆ يه‌كلاكردنه‌وه‌ى باسه‌كه به‌ده‌سته‌وه نييه، به‌ڵام له‌به‌ر گرنگی و تازه‌يى بابه‌ته‌‌كه، ده‌بێ ده‌رگا به ڕووى وردكرنه‌وه‌ى مه‌سه‌له‌كان و بيستنى بۆچوونه جياجياكاندا كراوه بێت. من خۆم نه‌ك وه‌كوو ئه‌حكامێكى دۆگم و وشک، به‌ڵکوو وه‌كوو گه‌ڵاڵه‌یه‌‌كى سه‌ره‌تايى ڕێبازێكى تاكتيكيى گرنگ له عێراقدا، ده‌ڕوانمه ئه‌م تێزانه، كه ده‌بێ له درێژه‌ى قسه و باسه‌كاندا، ورد و قووڵ بكرێنه‌وه.
وه‌رگێڕانی: سه‌عید ئه‌حمه‌د
سه‌رچاوه:
در دفاع از خواست استقلال کردستان عراق
“انترناسيونال”، شماره 18
تير 1373، ژوئن 1995
