hkkurdistan
دیدگای سۆشیالیستی: هاتنی ڕاسته‌وخۆی ڕوسیا بۆ شه‌ڕ وكێشمه‌كێشی ناوچه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و به دیاریكراوی بۆ سوریا بۆ شه‌ڕ له دژی داعش، هه‌موو ناوچه‌كه‌ی له ئاگری شه‌ڕێكی گه‌وره‌تردا ڕاگرتووه. وه‌ك ئه‌بینین ئه‌و لاسه‌نگیه‌ی كه له نێوان هێزنواندنی ناتۆ و ئه‌مه‌ریكا له لایه‌ك و ڕوسیا وچین و هاوپه‌یمانه‌كانیدا له‌لایه‌كی كه‌وه هه‌بوو گۆڕانی به‌سه‌ردا هاتووه. ئەم ده‌خاڵه‌ته سەربازیەی روسیا وکاریگەری لە سەر رووداوەکانی سوریا وناوچەکە چۆن لێک ئەدەنەوە؟
موئەیەد ئەحمەد:
پیش ئەم تەدەخولەی روسیا ئاگری شەری ناوچەیی بەرپا بوبوو بەلام هەروەک تۆ ئەڵێیت لەگەڵ ئەم تەدەخوله‌دا گەوەرەتر وهەمە لایەنەتر بوەتەوە. بۆ لێکدانەوەی کاریگەری ئەم تەدەخولە لە سەر رووداوەکانی سوریا و ناوچەکە ئەبێ بزانین بزوێنەرە سیاسیەکانی ئەم تەدەخوولەی روسیا چین. لە واقعدا، ئەم تەدەخولە سەربازیەی روسیا دریژەی سیاسەتی ئیمپریالیستی ئه‌و وڵاته‌یه بۆ جێ قایمکردنەوەی خۆی لە سوریادا، وەک مەیدانێک لە میدانەکانی ململانێ، لە بەرامبەر ئەمریکا و ئەوروپادا، بۆ هه‌ژمونی و نفوزی جیۆسیاسی خۆی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
شەڕ درێژەی سیاسەتە بە شێوازیکی تر، هەر بۆیە ناتوانرێ ماهیەتی تەدەخولی سەربازی روسیا بزانین گەر ئەو سیاسەتە نەزانین کە ئەم جەنگ وتەدەخولە سەربازیە دریژکراوەیەتی. روسیا وەک وڵاتیکی ئیمپریالیستی ئەیەوێت جێگە وڕێگەی لە سوریادا لە دەست نەدا ونایەوێت رژێمی ئەسەد (نەک خودی ئەسەد) وه‌لا بنرێت، ونایەوێت نفوزی ستراتیژی خۆی لەو وڵاتەدا لەکیس بچێ بۆ هەمیشە لە بەرامبەر ئەمریکا ودەولەتە هاوپه‌یمانە ناوچەیەکانی. ناوەرۆکی جەنگی سەربازی وسیاسەتی روسیا ئەمەیە نەک زەربەدانی سەربازی لە داعش یا هێزەکانی تری ئیسلامی سیاسی، لەگەڵ ئەوه‌شدا کە تێکشکانی ئەم هیزە تێرۆریستانە ئامانجێکی راستەخۆی ئەم تەدەخولە سەربازیەی روسیایە. هەر لەم راستایەدا، ئەبینین کە تەدەخولی سەربازی روسیا زیاتر زەربە دانە لە هێزە ئیسلامیەکانی جبهەت النصرە وجیش الاحرار الشام وجیشی ئازادی سوریا کە تەنگیان بە هێزەکانی بەشار ئەسەد هەلچنیوە. روسیا لە پێشدا ئەیەویت تای تەرازوی جەنگەکان بە لای بەشار ئەسەدا راست بکاتەوە تا لە سەر مێزی گفتوو گۆی نێو دەوڵەتی لەسەر وەزعی سوریا لە جێگەیەکی بەهیزتردا بێت وبتوانێ نفوزی خۆی بپارێزێ لە نەخشەی تازەی دابەشکردنی هیزە سیاسیەکان و دەسه‌ڵاتداریەتی لە سوریادا.
سوریا ئەو شوێنەیە کە وەک نمونەیەکی بەرچاو وکارەساتبار ململانێ وکێشمەکێشی ئیمپریالیستی دوو جەمسەری جیهانی، ڕۆژئاوا وهاوپەیمانە ناوچەیەکانی لە لایەک وجەمسەری روسیا وچین ودەوڵەتانی هاوپه‌یمانی ناوچەییان لە لایەکی کەوە، تیا ڕه‌نگی داوەتەوە. جەنگ وزەبرزەنگ بە جارێ سوریای وێران کردوە وتراژیدیایەکی گەورەی ئینسانی بۆ زیاتر لە ٤ ساڵە بەڕێخستووە. تراژیدیایەک کە نیوەی دانیشتوانی یا لە ناو سوریادا ئاوەرە بوون یا بوون بە پەناهه‌ندە لە وڵاتانی دراوسێدا وئەمە جگە لە کوژرانی٢٥٠ هەزار کەس وماڵوێرانیه‌کی کەم هاوتا.
گەر بە ووردی سەیری رووداوەکان ئەم تراژیدیا گەورەیە بکەین ئەبینین کە ئەم کارەساتە روخسار ودیاردەی ساغ کردنەوەی بەرژەوەندی ونفوزی سیاسی وستراتیژی سەرمایەیە، سەرمایەی ئەم کەمپ ئەو کەمپی بۆرژواز ئیمپریالیستی وناوچەیی، کە لە سوریادا بەڕێخراوە. ئەوەی روو ئەدا کیشمەکێشە بۆساغکردنەوەی بەرژەوەندیە سیاسی وستراتیژی وئابووریەکانی چینی دەسەلاتدار لەم وولاتە ئیمپریالستیی وناوچەیانەدا. هەم جەنگی راستەوخۆی کەمپی ئیمپریالیستی وهیزە دەولەتیە ناوچەیکان وهەم جەنگی “بە وەکالەت”یان لە سوریادا، پەیوەندیکی توندو تۆڵی پەیدا کردووە بە دینامیزمی کێشمە کێشە سیاسیەکانی ناوخۆی سوریاوە. لە راستیدا ئەوە هێزە ئیمپریالست وقوتبە ناوچەیەکانن کە بە عەمەلی نەخشەی سیاسی تازەی سوریا ودابەشکردنی ناوخۆیی ئەم وڵاتە دائەرێژن . ئەوانن کە شەڕ ئەکەن و گفتوگۆ ئەکەن لە سەر قەیرانی سوریا. قەیرانی سوریا قەیرانیکی جیهانی وناوچەییە وهەر کار وکردەوەیەکی سیاسی و سەربازی لەم ئاستە لە بەرینی و ئالۆزیدا کاریگەری بە جێ ئەهێڵێت. هەر بۆیە تەدەخولی سەربازی روسیا، تەنانەت بەم ئاسته‌شیەوە، ئاسەواری بەرین و ئالۆز وهەمە لایەنەی ئەبیت. بۆ نمونە، گەر روسیا بتوانێ لەم جەنگەدا رژێمی بەشار ئەسەد بهێڵێتەوە وئەم وەزعە ئینتیقالیە نەگاتە ئەوەی کە بە تەواوی لە بەرژەوەندی سعودیە و تورکیا و ئەمریکا تەواو ببێت ئەوە دەستکەوتێکی گەوەرەیە بۆ روسیا وکاریگەری ئەبێت لە سەر دەست تێوەردانی زیاتری لە کاروباری ناوچەکەدا. هەر ئیستا داعش وهێزە تیرۆریستەکان هێزێک وتەرەفیکی خەتەرن لەم جەنگەدا ولەگەڵ تەدەخولی روسیادا هیچ زەمانتێک نیە کە زیاتر بواریان بۆ خۆش نەکرێت لە لایەن کەمپی سعودیە و هاوپەیمانانی کە لە کێشمەكێشی جیۆسیاسی وسترتیژی ناوچەکەدا بە شیوەیەکی زیاتر بکار بهێنرێن هه‌ڵبەتە لە سەر باجی کارەساتی زیاتری خەڵکی ئەم ناوچەیە. ئەمەو چەندین ئەگەری تر لە نێو دەروونی بەردەوامی ئەم جەنگەدا هەیە.
بەڵام گەر لە گۆشەیەکی ترەوە سەیری شۆین پێی روسیا بکەین لە ناو سوریادا ئەبینین کە لە واقعدا ئەم تەدەخولەی روسیا تەنها ئالوگۆرێک لە وەزعی سەربازی ئێستادا درووست ئەکات نەک گۆڕینێکی ستراتیژی وهەمەلایەنە لە ته‌رازووی هێزەکان لە سەر ئاستی سوریادا. چونکە لە ٤ ساڵی رابردوودا ئالۆگۆڕی زۆر رووی داوەو تەرازووی هێزەکان زۆر لا سەنگ بوون لە بەرژەوەندی کەمپی ئەمریکی وسعودی وتورکی. پێش رووداوەکانی سوریا خودی روسیا وئیران لە هاوپایمانیه‌کدا بوون لە گەل ڕژێمی ئەسەد وقسەیەک نەبوو ئەوکات لە سەر نفوزو رۆلی راستەوخۆی ئەمریکا وسعودیە وتورکیا وقەتەر لە سوریادا بەلام ئەمڕۆ ئەبێ روسیا تەدەخولی سەربازی بکات تا جارێ رژێمی ئەسەد بهێڵێتەوە و بەرژەوەندیە کانی بپارێزێت. لە پاش دەورەیەک لە کەمپینی سەربازی کە ئێستا لە ئارادایە ئینجا باس لە دابەشکردنی دەسەڵات بکرێت بە گوێرەی تەرازووی هێزەکان لە سەر ئاستی سوریادا. هەر بۆیە هاتنە ناوەوه‌ی روسیا بە مانای گۆڕینی گەورە نیە لە باڵانسی هێزەکانی ناوچەکەدا ودەوڵەتانی ئیمپریالیستی رۆژئاوا هاوپەیمانە ناوچەیەکانی هێزێکی کاریگەری سەرەکی رەوەندە سیاسیەکانی ناوچەکەن وهێزی تیرۆریزمی ئیسلامی سیاسی سونە دەوری کاریگەری گێڕاوە لە کێشمەکێشی دوو جەمسەری ناوچەییەدا لە بەرژەوەندی ئەمریکا وسعودیە وتورکیا وقەتەر هەر وا بە ئاسانی ناگۆڕێت.
دیدگای سۆشیالیستی: تۆ باس لەوە ئەکەیت کە ئەم جه‌نگە لە سوریادا جەنگی سەرمایەیە، جەنگی سەرمایەی کەمپە ئیمپریالیستی و بلۆكه ناوچەیەکانه. گەر زیاتر ئەم لایەنە چینایەتیەی جەنگ باس بکه‌یت و ئایا ئەم لایەنە چی ئەگەیەنێ لە پەیوەند بە چۆنیەتی كۆتایی هێنان بەم جەنگەوە؟
موئەیەد ئەحمەد:
بۆ تێگەیشتن لە هەر جەنگێک دیارە یەکەم شت ئەبێ بزانین کە ئەو جەنگە درێژکراوەی چ سیاسەتێكە بەڵام ئەمە بەس نیە بۆ ناسینی جه‌نگ به‌ڵكو ئەبێ بزانین کە ئەم جەنگه وسیاسەتێك كه له پشتیه‌وه‌یه‌تی سیاسەتی چ چینێکە ونوێنەران ودەوڵەتانی چ چینێک ئەم جەنگە ئەکەن. لینین وکۆمۆنیستەکانی سەردەمی ئەو لە بەرامبەر جەنگی جیهانی یەکەمدا هەموو ئەم لایەنانەی جەنگیان ناساندوەوو ئاڵای گۆڕینی جەنگی کەپیتالیزمی ئیمپریالیستیان بۆ جەنگی شۆڕشگێڕانەو ڕووخاندنی سەرمایە بەرزکردۆتەوە ولە روسیادا ئەو کارەیان بە ئەنجام گەیاند.
کارەساتێکی گەورە کە بە سەر عیراق و سوریادا هاتووە لە گەل ئەوەشدا کە هەر یەکەیان مێژوو وە تایبەتمەندی خۆی هەیە بەلام هەردووکیان لە زەمینی حاکمیەتی سەرمایە وسەرمایەداری هاوچەرخدا، لە ئەرز وفەزای سەرمایەداری سەردەمی ئیمپریالیزمدا بەردەوامیان هەبووە وهەیە، نەک هەر ئەمەش، بەڵکو، بەراستەوخۆیی لە عێراقدا، لە پەیوەند بە جەنگی ئیمپریالیستی ئەمریکا وداگیرکردنی عێراق ودامەزراندنی نیزامی سیاسی لەم وولاتەدا لە سەر بنەمای دابەشکردنی تایفی وقەومی پەیدا بووە. لە سوریاشدا جەنگی ئیمپریالستی زیاتر بە وەکالەت، کە ئەمریکا وقوتبە دەوڵەتیە ناوچەییەکانی هاوپەیمانی لە پشته‌یوە بوون، وئێستاش لە هەمان کاتدا هەم بە راستەوخۆیی وهەم بە وەکالەت، بەڕێوە چووە.
دەوڵەتی ئیسلامی سیاسی شیعە لە ئێران ودەوڵەتی ئیسلامی سیاسی سونە لە سعودیە، وەک قوتبە سەرەکیەکانی دوو بلۆکی دەوڵەتی ناوچەیی ونێینەری بۆرژازی قه‌ومی-ئیسلامی ئێرانی وعەرەبی هەن ورەفتار ئەکەن، وهەر یەکەیان بە هێزی میلیشیایی وتێرۆریستی تایبەتی خۆیانەوە هاتونەتە سەر گۆرەپانی جەنگ لە سوریا وعیراقدا( دیارە تورکیاو قەتەر بۆ خۆیان هاوپه‌یمانن لەگەڵ سعودیە بەڵام لێرەدا من جارێ زیاتر مەبەستم روون کردنەوەی باسەکەیە بە گشتی). ئەم دوو بلۆکە ودەوڵەتەکانیان، ئێران وسعودیە، بلۆک ودەوڵەتی سەرمایەی ئەم دوو جەمسەرەن. شەڕ وكێشمەکێشەکانیان ناتوانرێ لە چوارچێوەی تایفە گەری پێش سەرمایداری، شیعەگەری وسونیگەری وشەر ودیپلۆماسیەتی دوورلە بناغەی ئابووری وکۆمەڵایەتی سەردەم، لێک بدرێتەوە، نەک هەر ئەمەش بەڵکو دوور لە ئاڵوگۆڕێک کە ئەم ناوچەیە بە خۆیەوە دیوە لێک بدرێتەوە هەر لە توندو تیژبونەوەی کێشمەکێشی چینایەتی و روودانی شۆرشەکانی میسروتونس و تیژبوونەوەی ناکۆکیەکانی سەرمایەداری لەم ناوچەیەدا تا جەنگ ودەخاڵه‌تی راستەوخۆی ئەمریکا لە عێراقدا بە تایبەت لە چارەکە سەدەی رابردوودا.
جەنگ لە سوریا وعێراق جەنگی سەرمایەیە، جەنگی کاپیتالیزمی ئیمپریالستی سەردەمە وئەوە کارەساتەکانیەتی کە ئەبینری. سعودیە وئیسرایل وئەمریکا وتورکیا وقەتەر ئەتوانن وڵاتان بەرەو وێرانە به‌رن لە سەر بنەمای بەرژەوەندی ستراتیژی وسیاسی وئابووریان وشەر لە سوریا وعیراقدا بەو ئاستە بگەیه‌نن کە ده‌یبینین. ێیران وروسیا وچین بە هەمان شێوە گرنگ نیە ئەسەد چۆن وڵات کاول ئەکات چونکە بەرژەوەندی جیۆسیاسی-ستراتیژیان ئەوە ئەخوازێ کە سوریا نەکەوێتە دەست رەقیبەکانیان. ئەمە جەنگی بێ بنەمای ئابووری وبێ بەرژەوەندی سیاسی وجیۆسیاسی نیە، جەنگێکە درێژکراوەی سیاسەتی هه‌ژمونی کردنی ناوچەیی بلۆکی سەرمایەی خەلیجیە بە رابەری سعودیە وپان ئیسلامیستی ئێرانیە کە لەگەڵ هاتنە سەر کاری جمهوری ئیسلامی لە ئێراندا و لە پاش کۆتایهاتنی جەنگی سارد ئەم دینامیزمەی بە خۆە گرتووە وناتوانرێ ببرێتە دواوە.
کۆتایی هێنانی یەک جارەکی بە جەنگ لە عێراق وسوریا وناوچەکەدا، بە واقعی پەیوەستە بەوەی کە چینی کریکار وئینسانی زەحمەتکێش کە هیچ بەرژەوەندیەکیان نیە لەم جەنگەدا، وهەر بەو پێەش ئینترناسیونالیزمی کرێکاری وکۆمۆنیستی لە سەر ئاستی ناوچەکە بتوانێ پاشەکشە بە سەرمایە وسەرمایداری وبلۆکە دەوڵەتیەکانیان بکات، ئەوە هێزی سوشیالیزمی چینی کریکار وبەدیلی سۆشیالستیە کە ئەتوانێ لە بناغەوە رەگوڕیشەکانی ئەم جەنگ و تێرۆریزمە لە ناو ببات لەم ناوچەیەدا. شەڕی ١٢ ساڵەی عێراق وشەڕی ٤ سالەی سوریا شەڕی بلۆکە دەولەتیەکانی سەرمایایە لەم ناوچەیەدا کە بە هەزار یەک رایەلەوە بەسراونەتەوە بە سەرمایه‌ی ئمپریالیستی جیهانیەوە.
دیاری کردنی ڕیشەی چینایاتی شەڕ لە هەمان کاتدا دیاریکردنی ڕێگەی کۆتایی هێنانە بە شەڕ. هیچ هێز وحزبێکی سیاسی بورژوازی وهیچ دەوڵەت وحکومەتێکی بۆرژوازی نایەوێت قسەیەک لە سەر ناوەڕۆکی چینایتی شەڕ بکرێت وشەڕ وەک دیفاع لە بەرژەوەندی “خەڵک” و”نیشتمان” فه‌رز ئەکریت و”دەوڵەت” وەک پارێزەری بەرژەوەندیەکانی “هەمووان” و دوژمنیش وەک دووژمنی “گەل ” و”نیشتمان” و”خەڵک ” ئەناسێنرێن جا ئەو دوژمنە رەنگ وڕوخساری قەومی یا مەزهەبی وتایفی ویا ڕۆژهەڵاتی و ڕۆژئاوایی ..هتد پێبووترێ. لەم نێوەدا، ئەوە وونە کە ئەم جەنگە بۆ بەرژەوەندی چ چینێکە وکام لە ئەوله‌ویاتەکانی ئەم چینە بە ئەنجام ئەگەیەنێ ودیارە ئەوەش لە بەین ئەچێ کە جەماەر چۆن ئەم شەڕە کۆتایی پێ بهێنێ.
دیدگای سۆشیالیستی: نەم مەسەلانەی کە باسی ئەکەیت لە پەیوەند بە دەور و کارەکتەری هێزە تیرۆریستەکانی داعش وئەوانی ترەوە ورۆڵیان لە جەنگی سوریادا چۆن سەیر ئەکەیت؟
موئەیەد ئەحمەد:
بەدەر لە ئایدیۆلۆجیەتی تیررۆریستی جیهانی “القاعدە” و”داعش” و”جبهة النصرە” ، وەک رەوتی تێروریستی دیاریکراوی ئیسلامی سیاسی، وبەدەر لەوەی کە تیرۆریزمی ئیسلامی سیاسی بۆ خۆی داواکاری دەسەڵات و قودرەتە لە سەر ئاستی جیهانی وبە هەزارو یەک سەرەوە به‌سراونەتەوە بە سەرمایەی جیهانیەوە، ئەم تاقمە تێرۆریستانە بە کردەوە رۆلی جەنگی بە وەکالەتیان گێراوە لە ناو سوریا وعیراقدا. ئەم تیرۆریستانە لە پەیوەند بە داینەمیزمی كێشمەکێشی سیاسی لۆکاڵی سوریا وعێراقەوە هێزیان وەرنەگرتووە وتەنانەت پایەگای کومەڵایه‌تیان نیە بەو شێوەیەی کە دووبارە وسەر لە نوێ بەرهەم بهێنرێنەوە. لە هەر ناوچەیەکیشدا ئەم پایەگا کۆمەڵایەتیەیان هەبێت هێشتا لەو مەسەلەیە ناگۆڕێت کە ئەم هێزە تیرۆریستانە بەعەمەلی لەنێو جەنگێکی ئیمپریالیستی وکوتلە ناوچه‌ییەکانی سەرمایەدا جێگەیان بوەتەوەو وکاریگەری بەجێ ئە‌هێڵن لە سەر رەوەندی رووداوەکان بە تایبەت لەم دوو وڵاتەدا.
ئەوە راستە کە داعش وێیزە تێرۆریستەکان ئێستا تەرەفێکی سێهەمن وخۆیان لە خۆیاندا بەرەیەکی جەنگەکەن وهیچ یەک لە قوتبە ئیمپریالیست وناوچەیەکان لە گەڵیاندا نین وبۆ خۆیان مۆرکی خۆیان داوە لەم شەرەی سوریا بەلام ئەمە ئاکامی خودی شەرەکە وپەرە سەندنی ناکۆکیەکانیەتی ولەو مەسەلە محوەریە ناگۆریت کە باسی ئەکەم. جەنگ لە سەر یەک ڕێچکە ولە سەر یەک هێڵی راستەوخۆ ناڕواتە پێشەوە. ئێستا کە داعش وجبهة النصرة بوەتە مەترسی بۆ ئەمریکا وتەنانەت بۆ سعودیە وە یا تورکیا وئەبی بومبارانیان بکەن هیچ لەوە ناگۆڕێت کە شەڕێک کە لە سوریاد لە ئارادایە شەڕێكی ناوچەیەیە ولەم راستایەدا بە هێز کردن وچەکدارکردن وتەمویل کردنی گروپە تێرۆریستەکان داعش والنصرە.. هتد، بەشیک بوون، وتا راده‌یه‌کیش ئیستاش بە تایبەت بۆ تورکیا، بەشێکن لە شەڕەکە وپێداویستیەکانی جەنگەکە بۆ کەمپی ئیمپریالستی ئەمریکا وئیسرائیل وسعودیە وتورکیا وقەتەر. لە ناو شەڕە ناوچەیی وئمپریالیستیەیەکاندا، وەک ئەوەی کە ئێستا لە ئارادایە لە سوریا وعێراق، نەک هەر رۆل وجێگەورێگەی هیزە تیرۆریستەکانی وەک داعش بەڵکو ڕۆڵ و جێگەوڕێگەی هێزەکانی کەش دیاری ئەکرێت.
دیدگای سۆشیالیستی: هاوكێشه سیاسیه‌كانی كوردستان وململانێی نێوان هێزه ناوخۆییه‌كانی بۆرژوازی چۆن ئه‌بینن لە پەیوەند بە کێشمەکێشی قوتبە ئمپریالیستیو ناوچەیەکانەوە؟ كاریگه‌ری ئەم ده‌خاڵه‌ته‌ی روسیا چۆنە؟ سه‌رئه‌نجام كاریگه‌ری ئه‌م کێشمە كێش و ده‌خاڵه‌ته له‌سه‌ر ته‌واوی كۆمه‌ڵگای كوردستان چۆن لێك ئه‌ده‌نه‌وه؟
موئەیە ئەحمەد:
بەڕای من تەدەخولی سەربازی روسیا لە سوریا کاریگەری ئەوتۆی نیە لە سەر هاوکێشە سیاسیەکان وململانیەکانی نێوان هێزه ناوخۆییه‌كانی بۆرژوازی کوردستان هەر بەو پێەش لە سەر کۆمه‌ڵی کوردستان. ئەم هێزانە، بەدەر لەوەی کاریگەری ئەم تەدەخوولەی روسیا هەرچیک بێت، زیاتر بە سەر جەمسەرە ناوچەییەکاندا دابەش بوون نەک بە سەر جەمسەرە ئیمپریالستیە جیهانیەکاندا. حزبە ناسیونالیستەکانی کوردستان هەموویان لە یەک کەمپدان، کەمپی ئەمریکا وئەوروپا ودابەش بوونێک لە ئارادا نیە لەم بوارەدا. هەر سێ هێزوحزبە بۆرژوازیە سەرەکیە ناسیونالیستەکەی کوردستان؛ پارتی ویەکێتی وگۆڕان، لە بناغەدا هاو بەرژەوەندن لەگەڵ ستراتیژیەت وسیاسەتە کانی ئەمریکا وئەروپادا وتەنانەت دابەش بوونیان بە سەر جەمسەرە ناوچەییەکاندا نەبوەتە هۆی دابڕانیان لەم کەمپە ئیمپریالیستیە وبە راستەوخۆیی نەکەوتونەتە کەمپێکی جیهانی ترەوە لە بەرامبەر ئەمریکادا. ئەوە ئاشکرایە کە مانەوەی وەزعی ئیستای کوردستان، لە بەشیکی زۆریدا، پەیوەستە بە درێژکێشانی سیاسەت وستراتیژیەتی ئەمریکا وغەرب لە بەرامبەرعیراق وکوردستان وهەرسێ حزبە ناسیونالیستەکەی کوردستان هەتا ئێستا سوودمەندن وبەرژەوەندیان هەیە لە گەل ئەم سیاسەت وستراتیژیەی ئەمریکادا.
دیارە ئەو جۆرە ریزبەندیە ناوخۆییەی هێزەکانی ناسینالیزمی کورد کارێکی سروشتیە وجگە لەوەی کە تایبەتمەندی ناکۆکیەکانی سیاسەتی بورژوا ناسیونالیستی کورد نیشان ئەدەن، کە زاڵن بە سەر رەوەندە سیاسیەکانی کۆمەڵگەی کوردستاندا، لە روویەکی کەشەوە لاوازی ڕۆڵی جەمسەری روسیا وچین نیشان ئەدەن لە ناوچەکەدا. مەسەلەکە هەر ئەوە نیە کە چەندە هیزە ناسیونالیستەکانی کوردستان پێویستیان بەم هاوپەیمانیە هەیە لەگەڵ جەمسەری ئەمریکا وئەوروپادا، مەسەلەکە لەوەدایە کە خودی جه‌مسه‌ربه‌ندی ئیمپریالیستانەی سەردەمی جەنگی سارد نەماوەته‌وە و‌هیشتا روسیا لەم ڕوخسارە تازەیەیدا، وهەروها چین، کە ڕۆڵی جیۆسترتیژی وسیاسی لە هەڵکشاندایە لە ئاستی جیهانیدا، نەبونەتە تەرەفیکی ئەسڵی وکاریگەر لە شکلدان بە رووداوەکانی عیراق وکوردستان وتا رادیەکیش ناوچەی ڕۆژ هەلاتی ناوەراست. وە ئەوەندی کە باساکەمان پەیوەندی بە رۆلی روسیاوە هەبیت ئەمەوی ئەوەش ئیشارە پی بدەم کە نە روسیا لەو جیگە ئابووریەی جارانی (سەردەمی یەکیەتی سوڤیەت) بەهرەمەندە ونە مۆدیلە ئابورریە بۆرژازیەکەی ئەمرۆی جیاوازی هەیە لە سەرمایەداری بازاڕی ئازاد ونیولیبرالیزمی ئیمپریالستی ئەمریکا ورۆژئاوا، ولەم بارەیەشەوە ئەوە ئاشکرایە کە كاریگەریەکانی تەدخولی روسی کەمن وکورت ماوەشن.
پارتی لە گەل بلۆکی تورکیا وسعودیە وخەلیجیەکاندایە وهەر لەم راستایەشدا لەگەڵ ئەمریکا وئەوروپا و ئیسرائیل دایە. بەلام یەکێتی وگۆڕان لە گەل ئەوەشدا کە پشتیان بە رژێمی ئیسلامی ئێرانە لەگەڵ ئەمریکاو وئەوروپادا یەکن. بەو پلەیەی کە تەدەخولی سەربازی روسیا لە سوریا یا لە عیراقدا کاریگەری هەبیت ئەوا ئەم ریزبەندیەی هێزەکانی ناسیونالیزمی کورد لەگەڵ هێزە ناوچەیاکاندا توندوتیژتر ئەکاتەوە. سنووری دانەپچراوی جوگرافیای هێزەکانی یەکێتی وگۆڕان لەگەڵ ئێران وپێویستی هەر سێ لایه‌ن، رژێمی ئیسلامی ئێران وئەم دوو حزبە ، بە یەکتر لە کێشمەکێشیاندا بەرامبەر پارتی وکەمپی ناوچەیی تورکیا وسعودیە وای کردووه کە ئەم سێ لایه‌نه لە یەک بەرەدا بن. هەر بەو پێیەش بو پارتی بە پێچەوانەوە هەموو ئەو مەسەلانە هاوبەرژەوەندی کردووە لەگەڵ تورکیادا. ئەمە جگە لە مەسەلەی ستراتیژوسیاسەتی ریشەیی تر وەک هه‌ڵوێستی هەر یەکەیان لەسەر مەسەله‌ی نەوت ودەولەتی سەربەخۆی کوردستان ویا سیاسەت وبەرژەوەندە پلە دووەکانی تر.
بەلام بە دەر لەمانە ، لە سەرد دەستی دەسەڵاتداریەتی ئەم هێزە ناوخۆییانە، ئەم ئالۆزیە لە کێشمەکێشی ناوچەیی وجیهانی وڕه‌نگدانەوەی کەم تا زۆریان لەسەر کۆمه‌ڵگا، کوردستانی دەرگیری قەیرانیکی هەمە لایەنە کردووە وبەبێ ئەوەی ئاسۆی دەرچوون دیار بێ لە سایەی باڵانسی هێزە چینایەتیەکانی ئێستای کوردستاندا. حاکمیەتی ناسیونالیزمی کورد دەرگیری ئەزمەیەکی کوشندەیە وهەر ئاڵۆ بوونێکی زیاتری وزعەکە ئەم ئەزمەیە قووڵتر و توندوتیژتر ئەکاتەوە. لە راستیدا زۆر بە خێرایی ئه‌ڵته‌رناتیوه سیاسیە ناسیونالیستاکانی بورژوازی دەرگیری شکست دێن و جارێکی کە قەیرانەکە خەست تر ئەکەنەوە. گەر سەیرێكی وەزعی سیاسیی ئێستای کوردستان بکەین ئەبینین چۆن تەجروبەی ٢٤ ساڵەی حاکمیەتیان تووشی شکستی سیاسی هاتووە وچۆن “چاکسازی” بۆرژوازیانەی گۆڕان دەرگیری بن بەست بووەو چۆن هێزی میلیشیایی پارتی بە پلەی سەرەکی ویەکێتیش بە پلەی دوو لە پەیوەند بە كیشم كێشە ناوچەیەکانەوە بوونەتە نوینەری پاراستنی نەزم و نیزامی پر لە قەیرانی بورژوازی کورد.
دیدگای سۆشیالیستی: ڕۆڵی سیاسی چینی کرێکار وکۆمۆنیستەکان لەم هه‌لومه‌رجه‌ی کوردستاندا چۆنە ؟
موئەیەد ئەحمەد:
چینی کریکار،خەڵکی زحمەتكێش، لاوانی کچ وكوڕی ئازادیخواز، وحزبی سیاسی کۆمۆنیستی چینی کریکار هێشتا ئەو لاسەنگیە سیاسیەیان بە دەست نەێیناوە کە پاشەکشە بە هێزەکانی بورژاوزی بکەن ولە سەر بنەمای ئەڵتەرناتیوێکی چینایەتی وشۆڕشگێڕانە وەک هێزێکی کاریگەری سیاسی دەرکەون. ئاماده‌یی سیاسی چینی کریکار و تویژە نەدارەکانی کۆمه‌ڵ بە هیچ جۆرێک نایەتەوە لەگەڵ نەخش وجێگەی ئابووری و کومەڵایەتی ئەم چین و توێژانە لە کوردستاندا. وە تا ئەم ناکۆکیە حەل نەبێت ڕێگەچارەکانی بۆرژوازی زاڵ ئەبن بە سەر کومەڵدا بە هەموو کارەسات وقەیرانو ماڵوێرانیانەوە بۆ خەڵک.
بەڵام ئەڵته‌رناتیوی سیاسی كۆمۆنیزمی چینی کریێار ناتوانێ لە چوارچێوەی ئەوەی کە بورژوازی تەرحی ئەکات بخولێتەوە. وەزعی ئێستای کوردستان پێویستی بە ئاڵوگۆڕه لە تەرازووی هێزە چینایەتیەکانی ناوخۆی کوردساتاندا لە بەرژەوەندی چینی کریکار وبە هێزبوونیەتی وەک هێزێکی سەربەخۆی چینایاتی، هەر لێرە شەوە وەک هێزێکی سیاسی کاریگەر لە سەر رووداوەکان. لێرەدایە کە تاکتیک وسیاسەتی دروستی کومۆنیستی ڕۆڵێکی گرنگ ئەبینێ. هەم ئەکرێ ئەو سیاسەت وتاکتیکە کۆمەڵایەتی بێیتەوە وهەم هێزو توانای سیاسی چینی کریکار و نەداری کوردستان بە پلەیکی نه‌وعی گەورە بەرێتە سەر. بۆ هەڵێنجاندنی ئەم سیاسەت وتاکتیکە چینیاتی وشۆڕشگێڕانه‌یەی کرێکار و کۆمۆنیستەکان سەرەتا پێوستمان بە لێکدانەوەی مارکسیستی وبەکارهێنانی میسودی مارکسیستیە لە بەرامبەر ئەم كێشمەكێش وجەنگە هەمە لایەنه‌یەی کە لە کوردستان وعیراق ناوچەکەدا بەردەوامە. هیچ مەسەلەیەک وهیچ كێشەیەکی کومەڵایەتی وسیاسی بەدەر نین لە کارو کارلێکردنی ئەم کێشمەكێشانە لە سەری وبە پێچەوانەوە. هێزە بورژوازیەکان بۆ خۆیان نەخشە وسیاسەتی خۆیان هەیە ولە دەروونی ئەم ئەوزاعە ئالۆزەدا کاراکتەری سیاسی تایبەت ودیاریکراو لەخۆئەگرن. پرولیتاریای کوردستان وبزوتنەوەی کرێکاری وکۆمۆنیستی ئەبێ شێلگیرانە تاکتیک وسیاسەتی شۆڕشگێڕانەی چینایەتی بەرزکەنەوە بە رووی بورژازی وجەنگ وتاکتیکەکانیاندا. ئەمە هەنگاوی یەکەمە لەخەبات بو گۆڕینی وەزعەکە لە بەرژەوەندی خەباتی رزگاری خوازانه‌ی چینی كرێكار.
