سه‌باره‌ت به‌: نه‌خشی چینی كرێكار و بزووتنه‌وه‌ی سۆشیالیستی

دیدگای سۆشیالیستی ئه‌پرسێ

به‌ درێژایی ئه‌م چه‌ند ساڵه‌ی پێشوو زۆر جار ناڕه‌زایه‌تی و توڕه‌یی خه‌ڵكی كرێكار و زه‌حمه‌تكێش و بێبه‌ش له‌ دژی ده‌سه‌ڵاتی كوردایه‌تی قوڵپی داوه‌ و هه‌ندێك جار ته‌قیوه‌ته‌وه‌ به‌ ڕووی ده‌سه‌ڵاتدا. له‌م نێوه‌دا جێگاوڕێگای چینی كرێكاری كوردستان و كرێكارانی هوشیار و سۆشیالیست چییه‌، وه‌ ئایا بۆچی كه‌مترین جوڵه‌ی ئامانجدار و ڕێكخراوی ئه‌م چینه‌ بینراوه‌؟ ئایا پێتان وانییه‌ كه‌ ئه‌م هاتنه‌مه‌یدانه‌ لاوازه‌ی چینی كرێكار هۆكارێكی سه‌ره‌كیه‌ بۆ ئه‌وه‌ی دوای ٢٤ ساڵ له‌ ده‌سه‌ڵاتی كوردایه‌تی كه‌ ئه‌وپه‌ڕی بێمافی بۆ ته‌واوی خه‌ڵك هێناوه‌، ئاڵوگۆڕێك به‌ قازانجی جه‌ماوه‌ری به‌رینی زه‌حمه‌تكێش و بێبه‌ش و ته‌نانه‌ت ڕیفۆرمێكی جدیش له‌ ژیانی خه‌ڵكدا نابینرێ؟

موحسین کەریم: منیش بڕوام وایە کە لاوازی بزووتنەوەی کرێکاری‌و لاوازی‌و سستیی خۆنواندنی چینایەتی‌و سەربەخۆی کرێکارانی کوردستان هۆکارێکی سەرەکیە بۆ لاوازی‌و سەرنەکەوتنی بزووتنەوە نارەزایەتیەکانی کرێکاران‌و جەماوەری زەحمەتکێش‌و کەمدەرامەتی کوردستان‌و سەرجەم نارەزایەتیە هەقخوازەکانی خەڵك‌و هەرئەوەشە وایکردوە کە زۆربەی کات نارەزایەتی‌و هەوڵەکانی جەماوەری بێبەش‌و نارازی بەرهەمێکی ئەوتۆی نەبێت‌و بە ئاکامێك نەگات.

بێگومان دەکرێ لێرەدا ئاماژە بە هۆکار یان فاکتەرێکی بنەڕەتی بکرێ کە وادەکات ئەو نارەزایەتیانە بە بێ دەورو کاریگەری هوشیارانەو سیاسیانەی چینی کرێکار، ئەو ئاکامە نەخوازراوەی هەبێت‌و تەنانەت بێدەسەڵات بێت لە بەدەستهێنانی ریفۆرمێکی جدی‌و بەبایەخ لە ژیان‌و گوزەران‌و ئازادیەکانی خەڵكدا. ئەویش ئەوەیە کە نارەزایەتیەکان ناتوانن لەچوارچێوەی ئاسۆی سیاسی بزوتنەوە بۆرژواییەکان دەربازببن. هەمیشە زەمینەی ئەوە فەراهەم‌و بگرە دابینکراوە کە نارەزایەتیەکانی جەماوەر لەلایەن باڵ‌و هێزێکی بۆرژوازیەوە بەلاڕێدا ببرێ‌و خواستەکانیان چەواشە بکرێ. ئیمکانی رادیکاڵ بوونەوەو بەرەوسەرچوونی خواستەکان‌ لاوازەو بە لێڵی‌و نارۆشنی دەهێڵرێنەوە. میکانیزمەکانی دەربڕین‌و بەرێخستن‌‌و ئاراستەکردن‌و بەسەرەنجام گەیاندنی نارەزایەتیەکان لەچوارچێوەی میکانیزمەکانی بۆرژوازیدا قەتیس دەکرێن‌. رێگا لە فراوانبوونەوەو بەدەستەوە گرتنی میکانیزمی جەماوەری‌و کاریگەر دەگیرێت. فرسەتی ئەوە زۆر کەم دەبێت کە جەماوەر لە پراتیکێکی جەماوەریی هوشیارانەو سیاسی دا هەنگاو بەهەنگاو میکانیزمی کاریگەر بگرێتەپێش. بەجۆرێك کە زۆربەی زۆری جەماوەر رابکێشێتە ناو مەیدانی خەباتی جەماوەریەوە. نموونەیەکی سادە ئەوەیە کە زۆرێك لە نارەزایەتی‌و خۆپیشاندانەکانی تا ئێستای کوردستان بەشێوەیەکی گشتی پیاوان تێدا بەشداربوون، لەبەرئەوەی شێوازو میکانیزمەکانی خەبات‌و نارەزایەتیەکان شێوازو میکانیزمێکی گونجاو نیە لەگەڵ خەباتی جەماوەری گشتیداو بەکاریگەری پارت‌و لایەنی بۆرژوایی‌و بەپێی بەرژەوەندی سیاسی ئەوان، پێشوەخت بەرەو پێکدادانێکی سیاسی راستەوخۆ لەگەڵ دەسەڵاتدا دەبرێت‌، بێجگە لەو نارەزایەتیانەی ئەم دواییانەی مامۆستایان‌و کرێکاران‌و کارمەندانی کەرتی گشتی‌و حکومی‌ کە خەریکە شێوازێکی دیکە بۆ دەورو بەشداریی جەماوەر دەخاتەروو. ئەوەش دەتوانرێ وەکو ئاڵوگۆڕێك لە خەباتی جەماوەری کوردستاندا تۆماربکرێ.

بە دیوێکی دیکەدا ئامادەیی بزووتنەوەیەکی کرێکاری بەهێزو کرێکاری هوشیار بە بەرژەوەندیە چینایەتیەکانی خۆی دەتوانێ خۆی لە سیاسەتی بۆرژوازی جیابکاتەوەو هاوکات فاکتەری رادیکاڵکردنەوەی نارەزایەتیەکان‌و دەرهێنانی بێت لەژێر داروپەردوی خۆشباوەڕیەکانی بۆرژوازی‌و بزووتنەوەو هێزە سیاسیەکانی بۆرژوازی. هۆکاری رێکخراوکردنی نارەزایەتیەکان‌و بەدەستەوەدانی میکانیزمی کاریگەرو جەماوەری بێت بۆ ئاراستەکردنی خەبات‌و نارەزایەتیەکانی خەڵك بەرامبەر بەدەسەڵات‌و پاراستنی لە مانۆرەکان‌و پیلانەکانی بۆرژوازی‌و دەسەڵات بۆ چەواشەکردن‌و گۆڕانی ئاراستەی نارەزایەتیەکان. دەتوانێ فاکتەرێکی گرنگ بێت بۆ بەردەوام بوون‌و پەیگیربوونی نارەزایەتیەکان‌و دابینکردن‌و بەهێزکردنی شانسی سەرکەوتنیان.

بەڵام ئەگەر دوای ئەم روونکردنەوەیە بێمە سەر بەشی یەکەمی پرسیارەکەت، واتە لاوازی وجودی سیاسی‌و رێکخراوو هوشیارانەی چینی کرێکارو بزوتنەوەی کرێکاری‌و کۆمۆنیستی لەم نارەزایاتیانەدا، ئەوا دەبێ کەمێك کاتی زیاتر تەرخان بکەین بۆلێکدانەوەی ئەم گرفتە. من لێرەدا هەوڵ دەدەم بۆچوونەکانی خۆم کە لەوبارەوە لام گەڵاڵە بوون، بخەمە بەردەم ئێوەو خوێنەرانی گۆڤاری “دیدگای سۆشیالیستی” بەو ئومێدەی کە لانی کەم دەرگای پلمیکێکی قووڵ‌و هەمەلایەنە لەسەر ئەو مەسەلەیە بکاتەوەو هاوڕێ‌و کەسانێکی دیکەش بەشداربن لە دەوڵەمەندکردنی باسەکەو دەستنیشانکردنی گرێی سەرەکی ئەم کێشە چارەنوس سازەی بزووتنەوەکەمان‌و کۆمەڵگاش.

گرفتەکانی چینی کرێکارو بزووتنەوەی کرێکاری چین!؟

بەبڕوای من کۆمەڵێك مەسەلەی بنەڕەتی هەن کە چینی کرێکاری کوردستانی لەناو کارکردە کۆمەڵایەتی‌و هاوکێشە سیاسیەکانی کوردستاندا پەراوێزو کەم کاریگەر کردوە‌و بزووتنەوەی کرێکاری لە نزمترین ئاستی خۆدەرخستنیدا هێشتۆتەوە. ئەوانیش بریتین لە:

تایبەتمەندیەکانی چینی کرێکاری کوردستان.

1. بوونی کێشەی کوردو کاریگەری فکری ناسیۆنالیزم‌و هەژمونی کوردایەتی بەسەر چینی کرێکارەوە.
2. یاسای کارو بڕیاری رژێمی بەعس بۆ سڕینەوەی پێناسەی چینایەتی کرێکارانی کەرتی گشتی‌و کاریگەریەکانی.
3. هەلومەرجی دوای ساڵی ١٩٩١و دەسەڵاتی میلیشیایی‌و کاریگەریە کۆمەڵایەتی‌و سیاسیەکانی لەسەر کۆمەڵگاو چینی کرێکار… دابەشکردنی کرێکار وەکو هاوڵاتیان بەسەر حیزبەکاندا…
4. تایبەتمەندیەکانی بزووتنەوەی کۆمۆنیستی‌و کێشەکانی‌و کاریگەری لەسەر بزووتنەوەو چینی کرێکار لە کوردستان.

تایبەتمەندیەکانی چینی کرێکاری کوردستان؛

تایبەتمەندی چینی کرێکاری کوردستان‌و پێکهاتەکەی فاکتەرێکی گرنگە بۆ لاوازیی چینی کرێکار بەگشتی‌و لاوازیی بزوتنەوەی کرێکاری‌و کەم ئاشنابوونی کرێکاران‌و چینی کرێکاری کوردستان بە بنەماو لێکدانەوە سۆشیالیستی‌و کۆمۆنیستیەکان‌و لەئاکامی ئەوەشەوە لاوازی‌ پایەی سۆشیالیزم‌و کۆمۆنیزم‌و بزووتنەوەی کۆمۆنیستی لەناو چینی کرێکاردا.

لە کوردستان بێجگە لە چەند کارگەیەکی بچووك‌و لەم ساڵانەی دوایشدا چەند کارگەیەکی مامناوەند دروستکراون‌و تەنانەت پیشەسازی نەوت کە لە دوای روخانی رژێمی سەدامەوە گەشەیەکی بەرچاوی کردوە، کرێکاری پیشەسازی بەشێکی ئێجگار کەمی چینی کرێکار پێکدەهێنێ.

بەهۆی بوونی کێشەو ناجێگیریی سیاسی لە کوردستان‌و سیاسەتی دەوڵەتی ناوەندی لە چەندین دەیەی رابردودا، پرۆژەی ئابووری جێگیرو گەورە کە تایبەتمەندی پیشەسازی هەبێت لە کوردستان دروست نەکراوە. دواتریش گەشەی ئابوری لە کوردستان دوای روخانی رژێمی بەعس، زیاتر لە بواری بیناسازی‌و بازرگانیدا بووە. گەشەی پیشەسازی‌و تەکنۆلۆژیای بەرهەمهێنان لە ئاستێکی زۆر کرچ‌و کاڵدا بوە. بەشێکی بەرچاوی کۆمپانیا بینایەکان کە روویان لە کوردستان کرد زۆرتر پشتیان بە هێزی کاری شارەزای خۆیان بەست. ئەم بارودۆخە کاریگەری لەسەر تایبەتمەندی‌و پێکهاتەی چینی کرێکاری کوردستان داناوە‌و سەرەنجام کاریگەری لەسەر بارودۆخی بزووتنەوەی کرێکاری‌و خەباتی چینایەتی کرێکاران داناوە.

کرێکاری پیشەسازی پێویستی بە رادەیەك لە تێگەیشتنی زانستی هەیە. ئەو ئاستەش لە هۆشیاری‌و تێگەیشتنی زانستی‌ هۆکارێك دەبێت بۆ بەرزبوونەوەی ئاستی هۆشیاری چینایەتی کرێکارو تێگەیشتن لە بنەماو هۆکارەکانی چەوساندنەوەو هەروەها دۆزینەوەی رێگاکانی خەبات بۆ باشکردنی ژیان‌و گوزەران. بێجگەلەوەی کە کارگاو ناوەندە گەورە پیشەسازیەکان لەرووی تواناو فرسەتەکانی رێکخراوبوونی کرێکاران‌و خەباتیانەوە بەدژی خاوەنکارو خاوەن سەرمایەکاندا گونجاوترە. کاتێك کرێکارانی پیشەسازی رێژەیەکی زۆر کەمی چینی کرێکاری کوردستان پێکدەهێنن‌و بەشێکی زۆری چینی کرێکار لە کوردستان، کرێکاری کشتوکاڵی‌و کرێکاری بیناسازی‌و زیاتر کرێکارانێکن کە لەبەشێکی ساڵدا کاریان دەست دەکەوێت‌و باقی ساڵەکە بە بێکاری ژیان بەسەر دەبەن‌‌، هەروەها کارەکەیان پێویستی بە شارەزایی‌و ئاستێکی زانستی ئەوتۆ نیە‌و بەهۆی شێوازی کارەکەشیانەوە لەرووی رێکخراوبوون‌‌و هاودڵی چینایەتی‌و خەباتی رێکخراوەوە لە کەمترین ئیمکانات‌ بەهرەمەندن، ئەوا دەتوانرێ ئاستی لاوازی چینەکەو بزووتنەوەکەی‌و جێگاورێگای لەئاستی کۆمەڵایەتیدا ببینرێت!

سەرباری ئەو راستیانە نزمی ئاستی خوێندەواری‌و هۆشیاری زانستی‌ دەوری راستەوخۆی هەیە لە دەست رانەگەیشتنی کرێکارانی کوردستان بە ئەفکاری کۆمۆنیستی‌و سۆشیالیستی‌و ناسینی بەرژەوەندیە چینایەتیەکانی.

بوونی کێشەی کوردو کاریگەری فکری ناسیۆنالیزم‌و هەژمونی کوردایەتی بەسەر چینی کرێکارەوە:

یەکێك لەو مەسەلە گرنگانە، مەسەلەی نەتەوایەتی‌کوردو خاسیەتی ناوچەیی ئەو مەسەلەیەیە بە کێشەی کورد ناسراوە. بەڕێوەچوونی ستەمی نەتەوەیی دژی هاوڵاتیانی کوردزمان لە چوار وڵاتی ناوچەکەدا کە کوردی تێدا دەژی خاسیەتێکی تایبەتی بەو کێشەیە داوە. سەرباری ئەوەی کە بوەتە کەرەستەیەکی فکری‌و سیاسی بۆ ناسیۆنالیزمی کورد تا وەکو بزووتنەوەیەکی سیاسی لەهەر یەکە لەو وڵاتانەدا خۆی وەکو نوێنەری خەڵکی کوردزمان نیشان بدات، هاوکات بەردەوام بزووتنەوەکانی ناسیۆنالیزمی کورد لەو وڵاتانە کاریگەرییان لەسەر یەکترو لەسەر فکرو هوشیاری سیاسی‌و کۆمەڵایەتی هاولاتیانی کورد لەناوچەکەدا بەشێوەیەکی گشتی داناوەو فاکتەرێکی گرنگ بووە بۆ بوژاندنەوەو دوبارە بەرهەمهێنانەوەی ئیحساساتی نەتەوەیی. بەوجۆرە زاڵبوونی فکرو جیهانبینی ناسیۆنالیستی لەئاستی کۆمەڵایەتیدا لەناو خەڵکی ناوچە کوردنشینەکانی ئەو وڵاتانەدا سایەی کێشاوە بەسەر فکرو زەینی کرێکارانی کوردزماندا لەهەر یەکە لەو وڵاتانەداو ئەو ریوایەتەیان لە بۆرژوازی خۆماڵی وەرگرتوە کە کێشەکانی ئەوانیش سەرچاوەکەی دەسەڵاتی “داگیرکەرو بێگانەیە”و رزگاری ئەوانیش بەندە بە رزگاری سەرجەم گەلی کورد لە “دەسەڵاتی داگیرکاری کوردستان‌و دەسەڵاتە چەوسێنەرەکانی کورد!” بەوجۆرەش سەرنجی کرێکاری کوردیان لە مەسەلە چینایەتی‌و بەرژەوەندیە چینایەتیەکانی خۆی وەرگێڕاوەو ئەمەشیان بەردەوام بەرهەمهێناوەتەوە. خاسیەتی ناوچەیی ئەو کێشەیەش بەردەوام ئەم خۆشخەیاڵیەی دوبارە بەرهەمهێناوەتەوەو تەمەنی ناسیۆنالیزمی کوردو بزووتنەوەی کوردایەتی درێژترکردۆتەوە. بۆنموونە کاتێك دەسەڵاتی بۆرژوازی کورد لە کوردستانی عێراق دەکەوێتە بەرامبەر خەڵکی کرێکارو زەحمەتکێشی کوردەوەو مافەکانی زەوت دەکات، ناتوانێ رەخنەیەکی چینایەتی رووبەروو بکاتەوە، بەڵکو بە خائین بە بەها نەتەوەییەکان خەتاباریان دەکات‌. وەکو ئەوەی بەها نەتەوەییەکان زامنی مافەکانی ئەوانیش بکات!! ئەمە ئەو وەهمو خۆشباوەڕیە کوشندەیە کە تائێستاش کاریگەری لەسەر فکرو بیرکردنەوەی کرێکارانی کوردستان دادەنێت‌و وەکو وتم خاسیەتی ناوچەیی کێشەی کورد بەردەوام ئەم وەهمە دەمەزەرد دەکاتەوە.

زاڵبوونی فکرو جیهانبینی‌و بۆچوونی ناسیۆنالیزم‌و ناسیۆنالیستی بەسەر زەین‌و فکری کرێکاراندا لەلایەکی دیکەوە بەربەستێکی فکری‌و هوشیاری پێکدەهێنی بۆ هوشیاری چینایەتی کرێکارو دورخستنەوەیان لە فکرو بۆچوونی سۆشیالیستی‌و کۆمۆنیستی. هەرخۆی دەبێتە لەمپەرێك بۆ هۆشیاری سۆشیالیستی‌و تێگەیشتن‌و ناسینی بەرژەوەندیە چینایەتیەکانیان. بەوجۆرە زاڵبوونی فکرو جیهانبینی کوردایەتی بەسەر بیرکردنەوەی کرێکارانی کوردستاندا هۆکارێکی گرنگە بۆ قەتیس کردنی بیروهۆشی کرێکاری کوردستان لەناوچوارچێوەی بیرو لێکدانەوەی کوردایەتیداو دووری دەخاتەوە لەوەی کە دەستی بگات بە بنەماکانی فکری کۆمۆنیستی‌و سۆشیالیستی. ئەمەش فاکتەرێکی گرنگە بۆئەوەی وابکات بزووتنەوەی کۆمۆنیستی‌و سۆشیالیستی لەناو چینی کرێکاری کوردستاندا لاواز وبگرە کەم کاریگەر بێت.

لەلایەکی دیکەوە زاڵبوونی فکرو جیهانبینی کوردایەتی لەناو چینی کرێکاردا مانای زاڵبوونی فکرو جیهانبینی‌و لێکدانەوەکانی بزووتنەوەیەکی سیاسی بۆرژوازیە لەناو چینی کرێکاری کوردستاندا، کە بزووتنەوەی کوردایەتی یان ناسیۆنالیزمی کوردە. لەئاکامی ئەمەشەوە بزووتنەوەی کرێکاری دەکەوێتە ژێر کاریگەری سیاسی‌و فکری بۆرژوا- ناسیۆنالیستی کوردەوەو فرسەت‌و ئیمکاناتەکانی شکڵگرتنی بزووتنەوەکە وەکو بزووتنەوەیەکی سەربەخۆی کرێکاری بۆ مەسەلەو خواست‌و ئامانجە کرێکاریەکان لاواز دەبێت‌و دەبێتە پاشکۆی بزووتنەوەی کوردایەتی یان بەجۆرێك بێبەش دەبێت لە هەڵگرتنی پێناسەی سەربەخۆی خۆی‌و ناتوانێ وەکو بزووتنەوەیەك خۆی نمایش بکات لە ئاستی کۆمەڵایەتیدا. واقعیەتی بزووتنەوەی کرێکاری لە کوردستان بارودۆخێکی لەم چەشنە بەسەردەبات.

یاسای کارو بڕیاری رژێمی بەعس بۆ سڕینەوەی پێناسەی چینایەتی کرێکارانی کەرتی گشتی‌و کاریگەریەکانی؛

یاسای کاری رژێمی بەعس کە لەسەر بنەمای سەرکوتی چینی کرێکارو داسەپاندنی هەلومەرجی کاری هەرزانی کرێکاران دامەرزابوو، وە لە دوای ١٩٩١یشەوە لە کوردستان‌و تائێستاش کاری پێدەکرێ، یاساکارێکی دژی کرێکاریەو کەمترین بواری بۆ رێکخراوبوونی ئازادانەی کرێکاران، ئازادیی مانگرتن‌و ناڕەزایەتی دەبڕینی کرێکاران نەهێشتۆتەوە. بێجگە لەوەی کە کرێکارانی کەرتی گشتی لەژێرناوی فەرمانبەردا لە هەموو مافێکی وەکو کرێکار بێبەش کردوە. واتە تائێستاش یاساکاری رژێمی بەعس بەسەر کرێکاراندا سەپێنراوەو‌ بەپێی مادەو بەندەکانی ئەو یاسایە مامەڵە دەکرێ‌، کە ئەوەش رێگریەکی دیکەیە لەبەردەم گەشەو بەرەوپێشەوەچوونی بزووتنەوەی کرێکاری‌و خەباتی جەماوەری‌و چینایەتی کرێکاران لە کوردستان.

دژایەتیەکی راستەوخۆی یاسای کاری رژێمی بەعس بۆ چینی کرێکار مەسەلەی بڕیاری ١٥٠ی ساڵی ١٩٨٧ە. بەپێی ئەو بڕیارە بەشێکی بەرچاو لە چینی کرێکار کە لە دەزگاو دامەرزاوە حکومیەکاندا کاردەکەن، پێناسەی چینایەتیان گۆڕاوەو کراونەتە فەرمانبەرو بەرەسمی لە چینی کرێکار دابڕاون. ئەم گۆڕانکاریە لە پێناسەی ئەم بەشەی چینی کرێکاردا بێجگە لەوەی کە بە رەسمی‌و بە پێی یاسا رێگری لە رێکخراوبوونی چینایەتی‌و جەماوەری کرێکاران دەکات، هاوکات لە پرۆسەیەکی دوورودرێژدا ئەو عەقڵیەتەشی لەناویاندا پەرەپێداوە کەخۆیان بە بەشێك لە چینی کرێکار نەزانن.

لەلایەکی دیکەوە، دوای دابڕینی ئەم بەشە گرنگەی چینی کرێکار، یاسای کار تەنها مافی رێکخراوبوونی سەندیکایی دەدات بە کرێکارانی کەرتی تایبەت‌و بەومەرجەی کە بەشێك بوایە لە رێکخستنەکانی حیزبی بەعس‌. دوای راپەڕینیش بەرەی کوردستانی‌و حیزبە دەسەڵاتدارەکانی کوردستان سەندیکا دەستچنەکانی خۆیان بەسەر کرێکاراندا سەپاندو دژایەتی هەرجۆرە رێکخراوێکی سەربەخۆی کرێکارییان کرد کە هەوڵی دروستکردنیان دەدرا. ئەو سەندیکایانەش لەناو کرێکاراندا ئیعتبارێکیان نیە‌و بەوهۆیەوە تارادەیەك زیانی بە ئیعتباری کاری رێکخراو و متمانەو خوڵقی کرێکاری بۆ کاری رێکخراو گەیاندوە.

 هەلومەرجی دوای ساڵی ١٩٩١و دەسەڵاتی میلیشیایی‌و کاریگەریە کۆمەڵایەتی‌و سیاسیەکانی لەسەر کۆمەڵگاو چینی کرێکار؛

کۆمەڵگای کوردستان لەدوای ساڵی ١٩٩١ەوە لەسەر دەستی دەسەڵاتێکی حیزبی چەکدارداو بەهۆی ئەو بارودۆخە سەختە ئابوری‌و سیاسی‌و یاساییەی کە رووبەرووی بووبوەوە، بنەماکان‌و تایبەتمەندیەکانی کۆمەڵگایەکی ئاسایی لەدەستدابوو. هاوڵاتیانی کوردستان بەسەر پێناسەی حیزبیدا دابەش کرابوون‌و بەڕێوەچوون‌و ژیانیان بەسترابوەوە بە ئەندامبوون یان لایەنگیریان بۆ ئەو حیزبە دەسەڵاتدارانە. چینی کرێکاریش کەوتەژێر کاریگەری ئەو بارودۆخەوەو تایبەتمەندی‌و رایەڵە چینایەتیەکانی بەرەو لاوازبوون چوون.

تایبەتمەندیەکانی بزووتنەوەی کۆمۆنیستی‌‌و کێشەکانی‌و کاریگەری لەسەر چینی کرێکارو بزووتنەوەی کرێکاری؛

بزووتنەوەی چەپ‌و کۆمۆنیستی کوردستان خۆی لەناو چینی کرێکارەوە سەری هەڵنەدا، بەڵکو لەئاکامی رادیکاڵبوونەوەی باڵی چەپی بزووتنەوەی ناسیۆنالیستی کوردەوە سەری هەڵداو زیاتر ئەو رۆشنبیرانە بوون کە بەسنوربەندی فکری لەگەڵ ناسیۆنالیزم بەرەو مارکسیزم‌و کۆمۆنیزم دەهاتن. ئەم واقعیەتەی چەپ‌و هەلومەرجی کۆمەڵایەتی‌و ئابووری دوای راپەڕینی ساڵی ١٩٩١ کە لەگەڵ هەلومەرجە ناسراوەکانی خەباتی چینایەتی‌و تایبەتمەندیەکانی کۆمەڵگایەکی چینایەتی ئاسایی‌ گونجاو نەبوو، دەوری هەبوو لەوەی کە چەپ‌و بزووتنەوەی کۆمۆنیستی کە لەدوای راپەڕینەوە هەڵسوڕانی ئاشکرای لە ئاستی کۆمەڵگادا دەست پێکرد، نەتوانێ لەگەڵ چینی کرێکاردا ئاوێتەبێت‌و کۆمەك بکات بە گواستنەوەی مارکسیزم‌و کۆمۆنیزم بۆناو کرێکاران.

حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری کە تاکە هێزی سیاسی کۆمۆنیستی بوو کە لە پێگەو سەکۆی کۆمەڵایەتی چینی کرێکارەوە سەیری دنیای دەکرد، سەرباری ئەو گرفتەی کە لە پێشەوە باسمکرد، بەهۆی ئەو پەلامارە تیرۆریستی‌و چەکداریانەی کە لەلایەن حیزبە دەسەڵاتدارەکانی کوردستان‌و هێزە ئیسلامیە تیرۆریستیەکانەوە بەردەوام دەکرایە سەری‌و بەتایبەتی دوای پەلاماری چەکداریی یەکێتی نیشتمانیەوە، نەیتوانی ئەو گرفتە تێپەڕێنێ‌و رەوت‌و مەیلی کۆمۆنیستی کرێکاری بکاتە بەشێکی گرنگ‌و کاریگەری ناو بزووتنەوەی کرێکاری‌و چینی کرێکار لە کوردستان. لەلایەکەوە نزیكبوونەوەی کرێکار لەو حیزبە وەکو موجازەفە تەماشا دەکراو لەلایەکی دیکەوە ئەو زەربانەش وردە وردە بووە هۆی لاوازکردنی حیزب‌و دروستبوونی بۆشاییەکی سیاسی لە پەیوەند بە چینی کرێکارو بزووتنەوەی کرێکاری. بەتایبەتی کە بەشێکی بەرچاوی کادرانی خاوەن ئەزمون‌و ئاستێکی باشی زانستی‌وهوشیاری کۆمۆنیستی چونەدەرەوەی کوردستان، کە دەیانتوانی ئێستا دەوری کاریگەریان هەبوایە لەناو چینی کرێکاردا. لەئاکامی ئەوەشەوە تواناییەکان‌و ئیمکاناتەکان بۆ پەرەدان‌و بڵاوکردنەوەی کۆمۆنیزم لەناو چینی کرێکارو لە ئاستی کۆمەڵگا کە تائێستاش کاریگەری ئەو بارودۆخە بەسەر حیزبەوە ماوەتەوە، بەرەو لاوازی بچن.

بەم پێیە لاوازیی فکری کۆمۆنیستی لە ئاستی کۆمەڵگاو لەناو چینی کرێکاردا خۆی فاکتەرێکی گرنگە بۆ لاوازی بزووتنەوەی کرێکاری‌و پارێزراو نەبوونی چینی کرێکار لە کاریگەری فکرو بۆچوونی بۆرژوازی‌و بزووتنەوە بۆرژواییەکان‌و پەرشوبڵاوی‌و ناڕێکخراویی چینی کرێکار، چونکە بەهێزبوونی فکری کۆمۆنیزم لەناو کرێکاردا فاکتەرێکی گرنگە بۆ بەهێزکردنی مەیلی رێکخراوبوون‌و کردنە دەرەوەی ئەفکاری بۆرژوازی وەکو ناسیۆنالیزم‌و ئیسلام.

ئەنجامگیری:

کەواتە چینی کرێکارو بزووتنەوەی کرێکاری کوردستان لە هەلومەرجێکی لەوجۆرەدان کە ئاماژەم پێکرد، وە ئەمەش بێگومان کاریگەری لەسەر خودی ئامادەییەکانی چینەکەو بزووتنەوەی کرێکاری دەبێ لە رووبەرووبونە کۆمەڵایەتی‌و سیاسیەکانداو لە خەبات بۆ ئاڵوگۆڕ لەژیان‌و گوزەرانیاندا. لە ئاکامی ئەمەشەوە دەوری چینی کرێکارو بزووتنەوەکەی لە نارەزایەتیە گشتیەکانی جەماوەری زەحمەتکێش‌و کەمدەرامەتی کوردستاندا لە ئاستێکی زۆر لاوازو کەم کاریگەردا دەبێت. بەوەش ناڕەزایەتیەکانی خەڵك لە دوو فاکتەری گرنگی بەهێزبوونی بێبەش دەبێ، ئەوانیش؛ یەکەم؛ رادیکاڵ بوونەوەی نارەزایەتیەکان‌و خواستەکانی جەماوەرو دووەم، رێکخراوکردنی نارەزایەتیەکان‌و دابینکردنی سەربەخۆبوویی سیاسی بزووتنەوە جەماوەریەکان لە سیاسەت‌و ئامانجە بۆرژواییەکان.