hkkurdistan
عەبدوڵا مەحمود
خواستی ڕاماڵینی دەسەڵات بۆتە مەسەلەی ڕۆژ. ئەگەر لەساڵانی رابردوودا بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری لە دەوری خواستی وەستانەوە بەرووی دزی و گەندەڵی، چاکسازی، لەدەوری خزمەتگوزارییەکان، عەدالەتی کۆمەڵایەتی، ئازادی و موچە… تەوەرەی بەستبوو، ئەوا ئێستا لەپاڵ خواستی موچەو خزمەتگوزارییەکاندا، خواستی ڕاماڵینی دەسەڵاتی سێ کوچکەی پارتی و یەکێتی و گۆڕان و سەرجەم دەسەڵاتی بۆرژوازی کورد بۆتە مەسەلەیەکی سەرەکی. ئەگەر تا ساڵێک لەمەوبەر چاوەڕوانیەک لەلایەن بەشێک لە جەماوەری کوردستان مابێت بۆ چاکسازی، ئەوا ئەوەش کۆتایی پێهاتوە. لە ئێستادا باسی چاکسازی تەنها لەلایەن دەسەڵاتی سیاسی و هێزە بەشدار و تاڵانچیەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی و خیڵی قەڵەم فرۆش و بازرگانانی سیاسییەوە رمێنی ماوە، بەڵام ئەمەش ناوەڕۆکی جارانی لەدەستداوە. ئەگەر پێشوو تر باسی چاکسازی لەلایەن دەسەڵاتی سیاسیەوە، هەوڵێک بوو بۆ ئارایشدانەوەی دەسەڵاتی بزوتنەوەی کوردایەتی، هەوڵیک بوو بۆ لەخشتەبردنی جەماوەرو بۆ خامۆشکردنەوەی دەنگی نارەزایەتی و لە چاوەڕوان راگرتنیاندا، ئەوا ئێستا باسی چاکسازی هەوڵێکی بەرگریکارانەیە بۆ پاراستنی دەسەڵات، هەوڵێکە بۆ ڕاگرتن و دوورخستنەوەی ڕاپەرین و شوڕش.
لە هەلومەرجی ئێستادا، هات و هاواری چاکسازی نەدەتوانێ کەس فریوبدات و نەدەتوانێت دەسەڵاتیش لە تورەیی جەماوەری و ڕاپەرین، رزگار بکات.
ئەگەر پێشووتر هێزیكی ساختەی وەکو بزوتنەوەی گۆڕان یان ئیسلامیە قورمیشکراوەکان، خۆیان بە پرسی چاکسازییەوە هەڵواسیبوو، ئێستا ئەو هێزانە ناوەڕۆکی دژە چاکسازی و ڕووی بەرگری لەدەسەڵاتی بۆرژوازی کوردیان، بەکردەوە دەرکەوتووە. ئەو پرۆژە چاکسازیانەی خرانە ڕوو، نیشانیاندا پرۆژەیەک نین بۆ کەمترین ئاڵوگۆر لە ژیانی چینی کرێکار و کارمەند و نەدارانی کوردستاندا. نیشانیاندا کە ئەم پرۆژانە پرۆژەی گێرانەوەی داهاتی نەوت و فرۆشی نەوت، خاڵە سنورییەکان، داهاتی ناوخۆ و تەنانەت پرۆژەی کەم کردنەوەی جیاوازی خەیاڵی نێوان ئۆردی وەزیرو راوێژکارەکانیان، ئەندام پەرلەمان و بەڕیوەبەرەگشتیەکان، لیستی ساختەی هەزاران خانەنشینی پلەی باڵا… لەگەڵ کریکاران و کارمەند وموچەخۆرانیش نییە. هەروەها خزمەتگوزارییەکان، لە ئاو و کارەباوە بۆ سلکی تەندروستی و خویندن و رێگاو بان… لەرەوتێکی خێراتری روو لە داڕماندان. باسێک لە گێرانەوەی سەدان هەزار دۆنم لەزەوی نییە، کە لایەن حزبەکانی دەسەڵات و بەرپرسەکانیانەوە دەستیان بەسەردا گیراوەو تەنانەت مردوەکانیشیان، سەدان هەزار دۆنم زەویان داگیر کردووە. وە ئەو راستیە دەرکەوت و سەلمایەوە کە دەستبردنی دەسەڵات و حزبەکانیان بۆ چاکسازی بەرجەستەو جدی، دەسەڵاتیان و پایەکانی دەسەڵاتیان دەرمێنێت… بۆیە چاوەروانی جەماوەری لەدەسەڵات بۆ ئەوەی چاکسازی بکات، بە کۆتا گەیشتووە و دەسەڵاتیش سەلماندی چاکسازی ناکات.
بێ ئومێد مانەوەی جەماوەری ملیۆنی و بێبەشی کوردستان، لە بانگەشەی چاکسازی دەسەڵات و نەتوانینی دەسەڵات بۆ هەنگاونان بۆ کەمترین چاکسازی، تەکانی بەرجەستەی بە چوونەپێشەوەی بزوتنەوەی ناڕەزایەتی جەماوەری و بردنە سەری تورەیەکانیان داوە. هاوکات لە مەیداندا نەمانی ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوازی کە بتوانێت جڵەوەی بزوتنەوە نارەزایەتی بکات و خەون و ئاواتی جەماوەری ناڕازی بکاتە پرد و بەردەبازی گەیشتن بەدەسەڵات، تەکانێکی تری بەبزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەریداوە، کە پێ لەسەر تواناییەکانی خۆی و ئیرادەی خۆی رابگرێت و بەدوای ئاسۆ و ئامانجی سەربەخۆی خۆیەوە بێت. ئەمەش خۆی بۆتە ترسێکی واقعی دەسەلات. ئەگەر بزوتنەوەی گۆڕان شەپۆلی نارەزایەتی جەماوەری لەساڵی ٢٠٠٩ دا، بە کۆمەڵیک بانگەشەوە پاکیجیەوە، دەستەمۆ کرد و توانی سواری شەپۆلی نارەزایەتی جەماوەری ئەوکاتە بێت، لەئێستادا هێزێکی تر لە خانەوادەی بۆرژوازی کورددا، ئامادەیی رزگارکردنی دەسەڵاتی لە راپەڕین و شۆرش، نییە.
بەجیا لەوە کە هەم دەسەڵات بەبن بەستی تەواو لە درۆی چاکسازی گەیشت و جەماوەری کریکار و زەحمەتکێشیش چاوەروانیەکیان لەدەسەلات نەماوە دەست بۆ چاکسازی. نەبوونی باڵ و هێزیکی بۆرژوازی بەهیزیش لە ئارادانییە ببێتە فریادرەسی دەسەڵات و دەسەڵات لەدەست تورەیی جەماوەری و چوونە پیشی خەباتەکەی بۆ راماڵین، رزگار بکات. ئەمەش ئاڵوگۆڕیکی گەورەی لەهاوسەنگی هێز لەنێوان دەسەڵات و بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری بە سودی کرێکاران و زەحمەتکێشان و تەواو جەماوەری تینوی ئازادی و خۆشبەختی و پیکهێناوە.
ئاڵوگۆر پێکهاتن لە هاوسەنگی هێزی جەماوەری ناڕازی کوردستان، لەگەڵ دەسەڵاتی سیاسی و ئۆپۆزیسیۆنە دەستەمۆکراوەکەی، چوونەسەری ئاستی نارەزایەتی جەماوەری، گۆرانی خواستی جەماوەری لە چاکسازی و خزمەتگوزارییەکانەوە بۆ خواستی راماڵینی دەسەڵات، رێگای لەبەردەم بزوتنەوەی کریکاریی و جەماوەری و هیزی رزگاری بەخشی ئەوان، کردۆتەوە بەهێز و توانایەیەکی بەهێزەوە بێنە مەیدانی ئەو بەرامبەرکێییەی ریشەیەکی چینایەتی بەهیزی هەیە، ئەم واقعیەت و ئاڵوگۆرە بەرجەستەیەی لە واقعیەتی سیاسی کۆمەڵایەتی و چوونە پیشی بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەیدا پێکهاتووە، پایەکی بەهیزو سەرەکی بۆ ئامادەیی کۆمۆنیزم ئەلتەرناتیفی کۆمۆنیستی خوڵقاندووە. وە بواری کردۆتەوە کە کۆمۆنیستەکان ئەرکی راماڵینی ئەم دەسەڵاتەو دامەزراندنی دەسەڵاتێکی نوێ، ئەزموونێکی نوێ، قەوارەیەکی نوێ بگرنە ئەستۆ و ئامادەی ئەو نەبەردە بن.
ئەگەرچی ئەم ئاڵوگۆڕ و بەرەپێشەوەچوونەی بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری بۆ ڕاماڵینی دەسەڵات، بەرهەمی کاری رێکخراو و ئامانجدارانەی چەپ و کۆمۆنیستەکان نییە، بەڵام ئەگەر هیزی چەپ و کۆمۆنیزم، ئامادەییەکانی بباتە سەرەوە و وەکو یاریچیەکی کارا بێتە ناو گۆڕەپانەکە و تەرح و پرۆژەی خۆی بۆ ئێستای کۆمەڵگە و رێگاکانی گۆڕینی خواستی راماڵین بۆ بزوتنەوەیەکی جەماوەری ڕاماڵین و خستنەڕووی ئەم هەنگاوانەی لەو راستایەدا دەبێ بەدەستەوە بگیرێت، بخاتە ڕوو، دەتوانێت کۆمۆنیزم بکاتە هیزیکی گەورەو کاریگەر تا رادەی بوون بەهیزی یەکەمی کۆمەڵگەی کوردستان.
دەتوانین بلێین هەرگیز هەلومەرجی سیاسی کوردستان وەک ئێستا بۆ کۆمۆنیزم و هێزی کۆمۆنیزم ئامادەنەبووە. دەسەڵاتی سیاسی ناسیونالیزم و ئۆپۆزیسیۆنە بودەڵەکەی بەتەواوی ریسوا بووە، ئێستا ئیتر کاتی هێرشی لێبراوانەی هێزی چینی کریکار و کۆمۆنیزمە… مەرجێكی سەرەکی ئەم هێرش بردن و ڕاماڵینی دەسەڵاتە کە چەپ و کۆمۆنیزم داینەمۆی بێت، بەندە بە ئامادەیی رابەری کۆمۆنیستی، بەندە بە دەستبردنی کۆمۆنیزم بۆ وەڵامدانەوە بە پرسیارە گرنگ و چارەنووسازەکانی کۆمەڵگە… بەندە بۆ دەستبردنی بۆ ریكخراوکردنی چینی کریکار لە ئاستی جەماوەری و حزبیدا.
بەهەر ئەندازە هەنگاو بۆ رێکخراوکردنی کریکاران و بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکانی تر لە کارگەو ناوەندەکانی بەرهەمهینان و شوێنی ژیاندا هەڵبگیرێت، هاوسەنگی هێزی ئێستا زۆرتر بەسودی بزوتنەوە نارەزایەتی کریکاری و جەماوەری دەگۆرێت و بەهەمان ئەندازە خواستی راماڵینی دەسەڵات، بە کردەوە دەگۆرێت بۆ بزوتنەوەی رامالێنی دەسەڵات. هاوکات بوونی ئەلگۆ و فۆرمەکانی رێکخراوبوون و جیگیرکردنیان لە ئیستاوە زەمانەتی جێگرتنەوەی دەسەڵاتی بۆرژوازی مەیسەر دەکات و رێگا نادات لەدوای راماڵینی دەسەڵاتەوە بۆشایی ئیداری و حکومرانی دروست ببێت.
تێبینی: ئەم بابەتە لە بۆپێشەوەی ژمارە ٧٩ی ١٥/٧/٢٠٢٠ دا بڵاوبۆتەوە
