hkkurdistan
خەسرەو سایە
ڕوداوەکەی سەرچنار لەگەڵ ئەوەدا شەپۆلێک لەنەفرەت و توڕەیی خەڵکی بەدوای خۆیدا هێنا، هاوکات پرسی چارەنوسی میلیشیا وهێزی چەکداری حزبە دەسەڵاتدارەکانی کردە گفتۆگۆیەکی گەرمی چەند ڕۆژی ڕابردووی میدیاکانی کوردستان. پرسیاری سەرەکی لەم گفتوگۆیەدا، کەچەند بیروڕاو ڕێگاچارەی جیاوازی هێنایە ئاراوە، ئەوە بوو کە دەڵێت: “دەبێ چی بکرێ بۆ دەستکۆتاکردنی هێزی میلیشیاو چەکداری حزبەکان لەسەر ژیان و ئاسایشی کۆمەڵایەتی خەڵک و چۆن چارەنوسی ئەم هێزانە بەقازانجی هێنانەکایەوەی حکومەت و سیستەمێکی مەدەنی لەکوردستاندا یەکلابکرێتەوە؟”.
یەکێك لەو بۆچون و ڕێگاچارانە،” سەروەری یاسا” و ملکەچ پێکردنی حزبەکانە بەیاساکانی هەرێم ودادگایی کردنی هەر هێزو لایەنێک کەسەرپێچیان لێدەکات. بۆچونێکی تر کە پێیوایە مانەوەی میلشیا و هێزی چەکدار لەدەستی حزبەکاندا، دەگەڕێتەوە بۆ لەسەرکاربوونی “حکومەتێکی حزبی” و ئەگەر حکومەت لەحزب جیا بکرێتەوە، ئەوکات میلیشیا وهێزە چەکدارەکانیان ئەو ڕۆڵەی نامێنێت کەئێستا هەیەتی. بۆچونێکی تر پێیوایە ئەحزابی چەکدار حزبی مەدەنی نین و بۆئەوەی لەچەک داماڵرێن دەبێ بەمەدەنی بکرێن.. لەمانەش زیاتر ئەو بۆچونەش هاتە ئاراوە کە باس لەنەبونی هێزی چەکداری نیشتمانی دەکات و دروستکردنی سوپای یەکگرتووی نیشتمانی بەڕێگای دەسکۆتاکردنی حزبەکان لەمیلیشیاو هێزی چەکدار دەزانێ، تەنانەت ئەم بۆچونە تائەو ڕادەیە دەڕوات کە چاو ببڕێ لە هەوڵەکانی ئەمریکاو ئەوروپا بۆ یەکخستنی هێزەکانی ٧٠ و٨٠ی یەکیەتی و پارتی و تەسلیمکردنی بەوەزارەتی پێشمەرگە، ئەمەش وەک ڕێگایەک بۆ داماڵینی حزبەکان لە هێزی چەکدارو هەنگاونان بەرەو پێكهاتنی سوپای نیشتمانی…
ئەگەرچی ئەم بۆچونانە گۆشەیەک لەهەقیقەتی حزبە دەسەڵاتدارەکانی ئێستا بەیان بکەن، بەڵام گرفتی سەرەکی و هاوبەشی هەمویان لەوەدایە کە لەوەهمی چاکسازیەوە لەم حزبانەو حکومەتەکەیان دەڕوانن و لێرەشەوە هەم خەسلەتی ئەم حزبانە، وەک ئەحزابی ناسیونالیزمی کورد، لە مێژووی سەرهەڵدان و شکڵگرتنیان دادەبڕێ وهەم باز بەسەر ئەو دۆخەشدا دەدات کە چۆن حکومەت و دەسەلاتی حزبی لەهەرێمی کوردستان داسەپێندرا. دۆخێک کە باڵادەستی میلیشیاو هێزی چەکداری حزبی وەک پێداویستیەکی چینایەتی بۆ بۆرژوازی کورد، خستە سەرو سیاسەتەوە، تا حزبەکان بەهۆیەوە لەدەورانی “ئەحزابی یاخی لەڕژێمەوە” بەرەو گرتنی دەسەڵات و ئەحزابی حاکم هەڵکشێن. کەوایە بۆچون و ڕێگای واقعی لەبەردەم خەباتی خەڵکی ئازادیخوازی کوردستاندا چیە و چۆن چارەنوسی هێزی میلێشیاو حکومەتی ئەحزابی چەکدار یەکلادەبێتەوە؟
سەرەتا دەبێ پەنجە لەسەر ئەو ڕاستیە دابنێین کە حزبەکان و هێزی چەکداری حزبی کە ئەمڕۆ لەدەسەڵاتدان، هەرگیز بەرهەمی کاری قانونی و دیموکراسی بەمانا بۆرژوازیەکەی نین و لەڕەوتی کێشمەکێشە سیاسیەکانی نێو کۆمەلگایەکی نۆرماڵدا، سەریان هەڵنەداوە تا ئەگەر مولزەم بکرێن بەیاسا دەست لەچەکەکانیان هەڵگرن و لێرەشەوە ڕۆڵی میلیشیا بەسەر کۆمەڵگاو ژیانی هاوڵاتیانەوە نەمێنێ وکۆنترۆڵ بکرێت!!. تەنانەت ئەم حزبانە وەک ئەوەی لەسەر زەمینەی جوڵانەوەیەکی مەدەنی و لەدرێژەی خەباتێکی مەدەنی شاریدا دروست نەبوون، نەک هەر “مەدنی بوونەوە”یان، بەواتای دەستبەرداربوونی چەکەکانیان، کارێکی موستەحیلە، بگرە دۆخی ئاڵوز و ناجێگیری سیاسی کوردستان و ناوچەکە، بەپێویست چەکی کردۆتە مانەوەو وجودی ئەم حزبانەو دەسەڵاتەکەیان.
تا ئەو جێگەیەی بەجیاکردنەوەی “حزب لەحکومەت” دەگەڕیتەوە، دەبێ فەشەل و بنبەستی ستراتیژی و هەوڵەکانی نەوشیروان مستەفاو بزوتنەوەی گۆڕان بۆ چاکسازی “چ لەناوخۆی حزبدا و چ لەناوحکومەتدا” بخەینە بەرچاوی خۆمان، تاببینین کەچۆن ئەحزاب گەلێکی چەکداری وەک پارتی و یەکیەتی، نە بە ئامۆژگاری چاکسازیخوازان خۆیان لەحکومەت جیادەکەنەوەو چەکەکانیان تەسلیم دەکەن، وە نە لەڕێگای دیموکراسی و سندوقەکانی دەنگدانەوە دەسەڵات تەسلیم بەئەحزابێکی بێچەک دەکەن. بەتایبەتی کە ئەحزابی دەسەڵاتداری ئێستا بون و مانەوەی خۆیان، بەبونی میلیشیاو هێزی چەکداریانەوە گرێداوەتەوە و لەوە گەیشتون کە هەرجۆرە چاکسازیەک کە ببێتە مایەی لێسەندنەوەی ئەم تواناو قابیلیەتە، وەک ئەوە وایە جامێک لەزەهر بنۆشن. لەکەنار ئەم ڕاستیانەوە، مەسەلەی هەوڵەکانی ئەمریکا و ئەوروپا بۆ یەکخستنەوەی هێزەکانی پێشمەرگە، زیاتر گەمەیەکی سیاسیە تائەوەی “هێزی چەکداری یەکگرتووی نیشتمانی” زامن بکات. گەمەیەک کە یەکیتی و پارتی بۆ بەدەستهێنانی ئیمکاناتی مادی و عەسکەری دەرەکی وهێشتنەوەی پشتیوانی ئەمریکاو دەوڵەتانی ئەوروپا، بۆی کەوتونەتە هێنانوبردنەوە. ئەگینا کێ هەیە ئەوە نەزانێت کە ئەم دوو حزبە لەسەر هەمووشتێک ناکۆکن و هەر یەکەشیان زۆنێکی داگیرکردوە و حساب بۆئەوی تر ناکات، ئیتر چۆن وا بەئاسانی هێزەکانیان یەکدەخەن وتەسلیمی وەزارەتی پێشمەرگەی بکەن کە نازانن سبەی ئەم وەزارەتە لەلای کام حزب دەبێ!
لەڕاستیدا دیاردەی میلیشیا وحزبی چەکداری ئەمڕۆی کوردستان، وەک ئەوەی کۆرپەی باوەشی جوڵانەوەی کوردایەتی وجۆرێک لەناسیونالیزمە، کە مێژووەکەی شتێکی زیاتر نییە لەدەسبردن بۆ چەکە و خەباتی چەکداری، بەم جۆرەش چەک و چەکپەرستی بەشیکی جیانەکراوەی وجودو بونیەتی. تانەنات تا ئەو ئاستەش پیرۆزی کردوە کە”چەک شەرەف” بێت بۆی. ئەم جوڵانەوەیە کە لەبنەڕەتە جوڵانەوەیەکە لەشاخەوە ولەدەرەوەی شارەکانەوە، بەدوای یاخی بوونی لەڕژێم، دەست پێدەکات، ئەحزاب گەلێک لەباوەش دەگرێ کەسەراپا ئاوێزانە لەگەڵ چەکدا، وەک ئەوەی بەچەکەوە لەکۆشی دایکیانەوە داکەوتبن. تەنها فاکتۆر و مەسەلەیەک کە مەوجودیەتی جوڵانەوەی ناسیونالیزمی کورد و حزبەکانی پاساو دابێت، بوونی ستەمێکی نەتەوەیی بووە کەبەسەر خەڵکی کوردستاندا داسەپێندراوە. کاتێکیش حزبەکانی ئەم جوڵانەوەیە باس لە ڕەسەنایەتی و کوردبوون دەکەن، سەر لە یاخیبونی سەرۆک عەشیرەت و دەربەگ و مەلاو شێخەکان، دەردێنن و ئەمانە بەدەستکەوت و مێژووی خۆیان وەردەگرن. باوەڕەکانی ناسیونالیزمی کوردو و حزبەکانی سەرچاوە لەئاینی ئیسلام وشیعری شاعیران و فەرهەنگی کۆنەپەرستانە و دواکەوتوی کۆمەڵگای پێش سەرمایەداری وەردەگرێ. لەسیاسەتدا پشتکردن لەهێزی سەربەخۆی خەڵک، جەنگ و مفاوەزە لەپێناو وەرگرتنی ئیمتیازاتدا، خۆگرێدانەوە بە دەوڵەتانی ناوچەکەو هێزە جیهانیەکانەوە و ناساندنیان بە”دۆستی کورد”.. ئەمانە بنەما سەرەکیەکانی هەڵسوکەوتە سیاسیەکانی ئەم حزبانە پێکدەهێنێ. لەبواری دەوڵەتداری و بەڕێوەبردنی وڵاتدا، ئەم جوڵانەوەیەو حزبەکانی هیچ بەدیل و ستاندرادێکیان پێ نیەو لەسەر میرات و پاشماوە ئیداری و حوکمڕانیەکانی حکومەتی بەعس، دەسەڵاتیان ڕاگرتووە.. لەیەک وتەدا جوڵانەوەی کوردایەتی و حزبەکانی هەڵگری کەمترین ئاست لەبەهاکانی مەدەنیەت و پێشکەوتنخوازی و و پێشڕەوی کۆمەڵایەتی نین، بگرە هەژمونی ئەم جوڵانەوەیەو حزبەکانی بەسەر بیروهۆشی خەڵکی کوردستان و ژیانیاندا، بەربەستێکی سەرەکیە لەسەر ڕێگای ئاڵوگۆڕی کۆمەڵایەتی بەئاقاری خۆشگوزەرانی و بەرینبوونەوەی ئازادیەکان و مەدەنیەتی کۆمەڵگا.. بێگومان ئەحزاب گەلێکی ئاوا بەم خەسڵەتانەوە کەباسمان کرد نە بەمەدەنی دەکرێن و نە لەڕێگای قانونیەوە و نە لەپڕۆسەی چاکسازیدا دەتوانرێ لەچەک دادەماڵرێن.
لەمەش زیاتر پڕۆسەی بەدەسەڵات گەیشتنی ئەم حزبانە وحکومەتێک کە بەناوی “حکومەتی هەرێم” وە دایان مەزراند، لەئەنجامی جەنگ و داگیرکاری وبەپشتیوانی و حزوری میلیتاریستی ئەمریکاو ڕۆژائاوا، سەری هەڵدا، کەچەک ڕۆکنێکی سەرەکیە بۆ لەسەرکار مانەوەی. دواتریش دۆخی نائارامی ناوچەکەو گێژاوێکی سیاسی کە لە ڕۆژهەڵاتدا سەری هەڵداوە، ئەویش لەدەورەیەکدا کە عێراق و کوردستان و گشت ناوچەکە لە ناڕۆشنی و بێ ئاسۆیی بۆ چارەسەرکردنی کێشە ئابوری و ئەمنی و سیستەمەکانی حوکمڕانی .. چەقیوە، سەرهەڵدانی نمونەیەک لەحکومەت ئەتوانێ چ شتێکی زیاتر بێت لەحکومەتی ئەحزابی چەکدار. حکومەتێک کە بەهێزی میلێشیا و چەکدرای حزبی، ببێتە پاڕیزەری بەرژەوەندیەکانی چینی بۆرژوازی کوردو سەرمایەداران و خاوەن کۆمپانیاکان. ئەم دەوروزەمانە کە دونیا لەگەڵ کاپیتاڵیزم و دیموکراسی جیهانی سەردەمی نیولێبرالیزم و پۆستمۆدێرنیزم دەستەویەخە بێت و هیچ شتێکیش لەوە ئاساییتر نەبێت کە نمونەکانی دەسەڵاتە میلێشیایی و سیستەمە نامەدەنی و خێلەکی و دەمارگیرە ئاینی و نەتەوەییەکانی وەک تاڵبان وحەماس وحزبوڵا، لەخۆیدا قەبوڵ بکات، ئەوا بەدڵنیایەوە حکومەتە حزبیەکەی هەرێم و لەسەرکاربوونی ئەحزابێکی میلیشیایی وەک یەکیەتی و پارتیش جێگای دەبێتەوە. بەبێ ئەوەی مولزەم بکرین بە هیچ پێوانەیەکی مەدەنی و بەقانون و ڕای گشتی هاوڵاتیانەوەیە. بەڵکو تەنها مەرج بۆ مانەوەی ئەمجۆرە دەسەڵاتانە، ڕاوەستانیانە لەپاڵ سیاسەت و ستراتیژی هێزە جیهانی و ئیقلیمیەکانداو ڕۆڵگێڕانیانە وەک پارێزەرانی بازاڕو زامنکردنی ئارامی لەبەردەم سەرمایە وکۆمپانیاکاندا.
لەم قسانەی سەرەوە ئەو هەقیقەتە بەئەنجام دەگرین کە ئەو دەسەڵات و حزبانەی لەسەر بنەمای هیزی چەکدار و میلیشیا خۆیان ڕاگرتووە، چاکسازی هەڵنەگرن و داماڵینیان لەچەک تەنها بەوەلانانی خۆیان و سەراپای ئەو دەسەڵات و سیستەمە، مەیسەر دەبێت کە لەگەڵ میلیشیا وهێزی چەکدارادا ئاوێزان و تێکەڵە. کارێکی ئاواش لەگرەوی ڕاپەڕین و هاتنەمەیدانی جوڵانەوەیەکی شۆڕشگێڕانەی جەماوەری و چینایەتیەوە بەسەرەنجام دەگات کە لەدژی ناسیونالیزمی کوردو هەموو حزبەکانی پێی نابێتەمەیدانەوە. جولانەوەیەک کە حاکمیەتی جەماوەری ڕاپەڕیو دەخاتە جێگای دەسەڵاتی حزبە چەکدارەکانی ئیستا ولەڕیگای شوراکان و ئەنجومەنە جەماوەریەکانەوە، هەم مەدەنیەت بۆ سیستەم و دەسەڵات دەگەڕێنیتەوە و هەم ئەرکی پاراستنی ئارامی کۆمەلایەتی و ئازادیەکان و زامنکردنی خۆشگوزەرانی بۆهەموان لەئەستۆدەگرێ.
بەڵام ئەگەر ڕووداوەکەی سەرچنار بەرینە نێو چوارچێوەی دۆخی قەیرانگرتووی دەسەڵات و ئەو بنبەستە ئابوری و سیاسیەی کە ناسیونالیزم و حزبەکانی گیرۆدەی بوون و لەڕیزی ڕووداوەکانی تاوان وکوشتن، دزی و ساختەکاری، بەرشەقدانی پزیشک و سەیدەلانی و خاوەن چێشتخانە، تا ڕوداوەکانی کوشتنی ژنان و سزادانی هەڵسوڕاوانی سیاسی .. دایبنێین، ئەوا بەو ڕاستیە دەگەین کە پایەکانی ئەم دەسەڵاتە لەرزیوەو ڕیزی ناوخۆی حزبەکان و نێوانی ئەحزابی دەسەڵاتدار، درزی تێکەوتووە و توانای بەڕیوەبردن و کۆنترۆڵی کۆمەڵگایان وەک جاران نەماوە، دۆخێکی ئاواش هەرچی زیاتر جەماوەری کرێکاران و زەحمەتکێشان و خەڵکی ناڕازی کوردستان بانگەواز دەکات بۆ هاتنەمەیدانی هێزی شۆڕشگێرانەی خۆیان لەیەک ڕاپەڕین و جوڵانەوەی شۆڕشگێرانەدا، کەسەرەنجام کۆمەڵگای کوردستان لەناسیونالیزم وحزبە چەکدارەکان و دەسەڵاتی پشتبەستویان بە هێزی میلیشیایی، پاک بکاتەوە.
٢٤/٦/٢٠٢١
