پرۆسەی ئازادی یان وێراکردن!

موحسین کەریم

٢٠ ساڵ بەسەر روخاندنی رژێمی بەعس لەلایەن ئەمریکاوە تێدەپەڕێت، بەڵام هێشتا بارودۆخی سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتی و ئەمنی عێراق نەك هیچ باشبوونێکی بەخۆوە نەدیوە، بەڵکو عێراق هەموو خاسیەتەکانی دەوڵەتێکی لەدەستداوەو لەلایەن کۆمەڵێك میلیشیای چەکداری ئیسلامی- قەومیەوە حوکم دەکرێت کە سەریان یان بە ئێرانەوە یان بە ئەمریکاو ووڵاتانی ناوچەکەوە گرێداوە و عێراقیان کردۆتە مەڵبەندی ساغکردنەوەی بەرژەوەندیەکانی ئەو دەوڵەتانەو هەر رۆژەی کارەسات و گرفتێك روبەروی خەڵکی عێراق دەکەنەوە.

ئەم دۆخە بەرهەمی ئەو جەنگەیە کە ئەمریکا بەناوی پرۆسەی ئازادی عێراقەوە لەپێناو بەرژەوەندیە ئابوری و سەربازیەکانی خۆی لەئاستی جیهان و لەناوچەی کەنداودا بەرپای کرد و ئاکامەکەی روخانی دەسەڵاتەکەی سەدام و رژێمی بەعس و رادەستکردنی دەسەڵاتی سیاسی عێراق بە کۆمەڵێك میلیشیای چەکداری ئیسلامی و قەومی لێکەوتەوە. بەڕواڵەت عێراق لە دەسەڵاتێکی سەرکوتگەری قەومی- عروبی فاشیست رزگاری بوو، بەڵام چارەنوسی خەڵکی عێراق کەوتە دەست کۆمەڵێك میلیشیای کۆنەپەرست و فاشیست و ئینسانکوژ کە باکیان نەبوو لە کوشتنی هەزاران کەس لەپێناو گەیشتن بە ئامانجە سیاسی و بەرەوەندیەکانی خۆیان و دەوڵەتانی ئاغایان. باکیان نەبوو لە لەخوێن هەڵکیشانی کۆڵان و شەقامەکانی شارەکانی عێراق و لە کوشتنی هاوڵاتیانی عێراق لەسەر سونی بوون یان شێعە یان کورد بوون. باکیان نەبوو لە تاڵانکردنی هەموو سەرچاوەکانی داهات و دەستبەسەراگرتنی بیرە نەوتەکان لەلایەن فڵانە گروپی چەکدارو دانانی سەرانەو باج لەسەر شوێنە گشتیەکان…

دوای ئەوە کە عێراقیان کردە مەیدانی ململانێی نێوان بەرژەوندیەکانی ئەمریکاو ئێران و شەڕێکی ناوخۆی  خوێناویان بەسەر خەڵکی عێراقدا سەپاند، سەرەنجام لەسەر لاشەی قوربانیەکان کۆبوونەوەو دەسەلاتیان لەنێوان خۆیاندا دابەشکرد. بەناوی پەرلەمان و حکومەتەوە هەموو جومگەکانی دەسەڵات و ئابورییان بۆخۆیان قۆرخ کردو خەڵکی عێراقیان لە هەژاری ونەبوونی خزمەتگوزاریە سەرەتاییەکانی وەکو ئاوو کارەبا و نەخۆشخانەو خوێندن و .. بێبەشکرد. کاتێکیش خەڵکی کرێکارو زەحمەتکێش و لاوانی عێراق دژی ئەو دۆخە سیاسی و ئابوریە دەستیان دایە ناڕەزایەتی دەربڕین و خۆپیشاندان، میلیشیا چەکدارەکانی ناو دەسەڵات و دەرەوەی دەسەڵات کەوتنە کوشتن و ڕفاندن و سەرنگونکردنیان، کە بەتەنها لە خۆپیشاندانەکانی مانگی ئۆکتۆبەری ساڵی ٢٠١٩دا لە بەغداو هەندێ شاری وەکو بەسرەو ناسریە زیاتر لە ٦٠٠ خۆپیشاندەر کوژران و نزیکەی ٢٠هەزار خۆپیشاندەریش برینداربوون و سەدان هەڵسوڕاو و رێکخەرو هەڵسوڕاوی سیاسی ناو خۆپیشاندانەکان تیرۆرکران. لەژێرسایەی دەسەڵاتی میلیشاییدا، هیچ جۆرە ئاسایش و ئارامیەك بۆ خەڵک نەمایەوە. خەڵک وای لێهات موحتاجی ئاسایش و ئەمنیەت بێت!

سەرەڕای ئەوە خودی سوپای ئەمریکا، لەجەرگەی شەڕەکەیدا بۆ روخانی بەعس و دواتر تا کاتی جێهێشتنی عێراق، دەستی نەپاراست لە گرتن و سوکایەتی پێکردن و هەڵوکاتەن سەر ماڵان و کوشتنی خەڵکی مەدەنی بەناوی دژایەتی پاشماوەکانی بەعش و تیرۆرەوە. زیندانی ئەبوغرێب یەکێکە لە نمونە ئابڕوبەرەکانی دەسەڵاتی ئەمریکا لە عێراق وەکو دەولەتێکی داگیرکەر، دەستیشی نەپاراست لە  کاولکردنی بنکەو دامەزراوە ئابوری و پیشەسازیەکان و وێستگەکانی بەرهەمهێنان و دابەشکردنی کارەبا و پاکردنەوەی ئاوی خواردنەوە. سەرباری ئەو زیانانەی کە پێشترو بەهۆی شەڕی کەنداوی یەکەم لەساڵی ١٩٩١ و دواتریش بەهۆی گەمارۆی ئابوریەوە بە دامەزراوە پیشەسازی و خزمەتگوزاریەکانی عێراق گەیشتبوو. ئەمە گرفتی جدی بۆخزمەتگوزاریەکانی وەکو کارەبای نیشتمانی و ئاوی خواردنەوە دروستکرد. سەرباری ئەوەی کە دەیان کارگەو ناوەندی پیشەسازی کاولکران و هەزاران کرێکار بێکارکران و عێراق بەتەواوی بووە مەڵبەندێکی هاوردەکردنی ووردەدورشتی پێداویستیەکانی ژیانی خەڵک. سەرباری ئەوە بەرپرسانی ئەمریکا بەمەبەست دامەرزاوەی کشتوکاڵی عێراقیان لەناوبرد، بەوەی کە بەسەپاندنی فەرمانی ٨١، ئەوەیان لە جووتیاری عێراقی قەدەغە کرد کە تۆوی دروێنەکراو هەڵبگرێ یان دابەشی بکات تا لە ئەنجامدا پشت ببەستن بە بازرگانییە گەورەکانی وەک مۆنسانتۆ، کارگیل ئینکۆ و داو کیمیکاڵی ئەمریکی بۆ دەسخستنی بنەتۆو! ئەمە سەرباری کاریگەری ئەو چەکە مەترسیدارانەی کە لەکاتی شەڕدا و دواتریش لە هێرشەکانی بۆسەر فەلوجەو ناوچەکانی دیکەی عێرقدا بەکاری هێناون و هەزاران هاوڵاتی تووشی نەخۆشی کوشندەو نەخۆشی شێرپەنجە کردوەو بەردەوامیش کاریگەریەکی لەسەر مناڵان و تازە لەدایکبوان هەیەو رێژەی شێرپەنجە بەشێوەیەکی ترسناك لە عێراقدا زیادی کردوە.

ئێستاش عێراق وەکو ناوچەیەکی نفوزی ئەمریکاو ئێران، بوەتە گۆڕەپانی یەکلاکردنەوەی بەرژەوەندیەکانی ئەو دوو دەوڵەتەو سەرجەم هێزە سیاسی و میلیشیاییەکانی دەسەڵاتدار و ئۆپۆزیسیۆن بەسەر ئەو دوو لایەنەدا دابەشبوون و هەر رۆژێك ململانێی ئەو دوو دەوڵەتە توندبێتەوە، دۆخی سیاسی و  ئەمنی و ئابوری عێراق تێکدەچێت و باجەکەشی خەڵکی زەحمەتکێشی عێراق بە نرخی ژیان و گوزەرانی خۆیان دەیدەن!

ئەو   ئەزمونەی کە دەبێ خەڵکی زەحمەتکێشی کوردستان و عێراق لەم روداوە تراژیدیەوە وەریبگرن ئەوەیە کە دەوڵەتانی ئیمپریالیستی و بۆرژوایی ئەو هێزو لایەنە نین بۆ رزگاربوون لە دەست رژێمیکی سەرکوتگەر و چەوسێنەرو دڕندە پشتی پێببەستن. بەتایبەتی بۆ خەڵکی کوردستان، کە لەسەرەتادا وەهمێکی کوشندەیان بە ئەمریکاو دەوڵەتانی ئیمپریالیستی رۆژاوا هەبوو وە وەکو رزگارکەر لەدەستی رژێمی بەعس وێنایان دەکردن. دەسەڵاتی گەندەڵ و تاڵانچی و سەرکوتگەرانەی یەکێتی و پارتی، بەرهەمی هاوپەیمانی ئەم دوو لایانە بوو لەگەڵ سیاسەتی جەنگی ئەمریکا لە ناوچەکەدا. لەسەر دەستی ئەمریکا و ئەوروپادا فەرمانڕەوایی کوردستانیان ڕادەست کراو کرانە مڵۆزم بەسەر سەری خەڵکی کوردستانەوە. ئێستاش کار بەوە گەیشتوە کە بەشێکی بەرچاوی خەڵکی کوردستان هیوا بخوازن لەم دەسەڵاتە”خۆماڵی”ە دزو تاڵانچیە رزگارببن بە گەڕانەوە بۆ ژێر سایەی دەسەڵاتی حکومەتی ناوەندی! کە ئەوەش دیسانەوە کارەساتێکی دیکەی روبەروی خەڵکی کوردستان دەکاتەوە و دوای چەند ساڵێك دوبارە ناچار دەبن ئومێد بۆ کفندزی پێشوو بخوازنەوە؛ بۆیە خەڵکی کرێکارو زەحمەتكێشی کوردستان بۆ رزگاربوون لەستەم و نایەکسانی و تاڵانچێتی دەسەڵاتی “خۆماڵی و بێگانە” دەبێ تەنها پشت بەهێزی رێکخراو و هوشیارانەی خۆیان ببەستن و لەدەوری ئاڵای شۆڕشگێڕانەی چینی کرێکارو سۆشیالیزمی کرێکاری کۆببنەوەو خەباتی خۆیان بەرەوپێش بەرن.